Zbudowany w 1857 roku moździerz Malleta jest największym moździerzem w historii pod względem kalibru – 914 mm. Jego projekt wyprzedzał swoje czasy pod względem możliwości technicznych ówczesnego przemysłu, przez co broń nigdy nie trafiła do eksploatacji.
Podczas Wojny Krymskiej (1853-1856) wojska koalicji walczącej z Rosją stanęły przed bardzo trudnym zadaniem, jakim było pokonanie rosyjskich fortów na Krymie, zwłaszcza w rejonie Sewastopola. Potężne umocnienia były całkowicie niewrażliwe na większość dostępnych ówcześnie środków artyleryjskich, jakimi dysponowały floty koalicji.
Mallet’s Mortar
Co istotne, drewniane okręty nie były w stanie podpływać wystarczająco blisko do fortów, aby prowadzić skuteczny i celny ostrzał. Jedynym wyjściem było stosowanie artylerii lądowej dużego kalibru. Niestety dostępne środki artyleryjskie okazały się niewystarczające do zniszczenia rosyjskich fortów.
W 1854 roku irlandzki inżynier Robert Mallet stworzył projekt olbrzymiego moździerza, który przynajmniej w teorii miał być zdolny do niszczenia potężnych umocnień. Mallet urodził się 3 czerwca 1810 roku. Po zakończeniu studiów zajął się geofizyką, a przede wszystkim badaniem trzęsień ziemi. 9 lutego 1846 roku zaprezentował przed Royal Irish Academy swoją pracę pod tytułem “On the Dynamic of Earthquakes”. Publikacja ta stała się jedną z podstaw współczesnej sejsmologii.
Mallet’s Mortar
Zdobyta podczas badań wiedza zainspirowała konstruktora do stworzenia projektu moździerza dużego kalibru, którego pociski w momencie eksplozji wywoływałyby niewielkie trzęsienia ziemi, które niszczyłyby umocnienia. Projekt takiego uzbrojenia zaprezentował w 1854 roku, z myślą o użyciu go przeciwko umocnieniom Sewastopola.
Niestety wojskowi nie zainteresowali się jego projektem. Dopiero w marcu 1855 roku Mallet przedstawił swój pomysł brytyjskiemu premierowi Lordowi Palmerstonowi, który zainteresował się nim na tyle, że zlecił budowę dwóch moździerzy w celu ich przetestowania.
Mallet’s Mortar (fot. David Moore)
Kontrakt otrzymała doświadczona w produkcji wyrobów metalurgicznych firma Thames Ironworks and Shipbuilding Company. Niestety firma musiała zawiesić działalność w związku z problemami finansowymi. W związku z tym wart 8600 funtów kontrakt (po 4300 funtów za moździerz) zlecono firmie C. J. Mare Ironworks z Blackwall, która również zbankrutowała przed zakończeniem prac (powodem problemów finansowych nie były jednak prace nad moździerzem), przez co ostatecznie moździerze Malleta zbudowały firmy Horsfall & Co i Fawcett, Preston & Co z Liverpoolu.
Niestety prace ukończono długo po zakończeniu Wojny Krymskiej w maju 1857 roku. Mimo to moździerze skierowano na testy, które przeprowadzono 19 października 1857 roku, 18 grudnia 1857 roku, oraz 21 i 28 lipca 1858 roku. Tak długi czas prób spowodowany był ciągłymi problemami z moździerzem (strzelani prowadzono tylko z jednego moździerza).
Mallet’s Mortar
Praktycznie po każdej serii strzelań trzeba było go naprawiać. Łącznie wystrzelono… 19 pocisków, osiągając szybkostrzelność 4 pocisków na… godzinę. Maksymalny zasięg osiągnięty podczas testów wyniósł 2,4 km. Moździerze miały kaliber 914 mm i ważyły po 43 tony, a długość lufy wynosiła 3,4 m. Pociski (granaty) ważyły po około 1270 kg, przy czym ładunek wybuchowy stanowiło 217 kg czarnego prochu.
Wnioski z prób były jednoznaczne – moździerze nie nadawały się do wykorzystania na froncie. Chociaż ich pociski miały niszczycielską siłę, zarówno obsługa moździerzy jak i problemy z ich wytrzymałością całkowicie uniemożliwiały ich wykorzystanie. Być może gdyby powstały kilkanaście lat później, rozwój technologii metalurgicznych pozwoliłby na zaprojektowanie znacznie wytrzymalszych luf.
Mallet’s Mortar
Oba moździerze ostatecznie trafiły do kolekcji Royal Armouries – wykorzystywany do testów moździerz znajduje się obecnie w Repository Road a drugi egzemplarz w Fort Nelson niedaleko Portsmouth. Obok amerykańskiego moździerza Little David, do testowania bomb lotniczych, jest to największy moździerz pod względem kalibru.
Po fiasku projektu, Robert Mallet powrócił do badań nad trzęsieniami ziemi. Zmarł 5 listopada 1881 roku.
