Malcolm McLean i jego Ideal X – pierwszy kontenerowiec

Chociaż miano pierwszego kontenerowca należy się zbudowanemu w 1955 roku kontenerowcowi Clifford J. Rogers, pionierem w rozwoju nowego sposobu transportu towarów drogą morską był Malcolm McLean i jego przebudowany tankowiec T-2 o nazwie SS Ideal X, który wszedł do służby 1956 roku.

Narodziny kontenerowców

Przed pojawieniem się kontenerowców większość towarów przewożono albo specjalistycznymi statkami (np. tankowce i masowce) albo drobnicowcami. Towary nazywane drobnicą ładowano na statki w różne sposoby. Od palet, przez worki, beczki, skrzynie itp. które dokerzy umieszczali w ładowniach. Proces załadunku trwał nawet kilka dni albo i tygodni, a do pracy potrzebne były duże ilości pracowników.

Znacząco wydłużało to czas potrzeby na załadowanie statku, a następnie jego rozładunek. Gdy jeszcze dochodziły do tego strajki dokerów, statki mogły czekać w portach na rozładunek nawet tygodniami. Przynosiło to olbrzymie straty firmom transportowym i sprawiało, że transport morski nie był najbardziej przewidywalnym.

Mimo podejmowanych prób standaryzowania transportu morskiego, dopiero podczas II wojny światowej wraz z znaczącym rozwojem transportu morskiego na poważnie zaczęto poszukiwać sposobu na przyśpieszenie załadunku i rozładunku statków. Tak zrodził się pomysł umieszczania transportowanych dóbr w kontenerach o standardowych wymiarach, które byłyby łatwe do załadowania a po rozładunku przez dźwig mogłyby trafić prosto na paki ciężarówek.

W 1955 roku w Wielkiej Brytanii powstał pierwszy statek zbudowany specjalnie do transportu kontenerów. Jednostka otrzymała nazwę Clifford J. Rogers (można również znaleźć informację, że statek nazywał się Clifford J. Rodgers, jednak nazwa ta nie pokrywa się z tą widoczną na zdjęciach jednostki). Kontenerowiec miał 102 m długości i tonaż około 4000 BRT. Prędkość maksymalna wynosiła 13 węzłów, a rejsowa 11,75 węzła. Załoga liczyła 15 marynarzy. Koszt budowy statku wyniósł podobno 10 mln dolarów (współcześnie około 91,5 mln dolarów). Według dostępnych informacji jednostka mogła zabrać około 600 małych kontenerów.

Mimo swojej nowatorskiej konstrukcji, jednostka nie zyskała rozgłosu. Dopiero zbudowany rok później statek o nazwie SS Ideal X odmienił transport morski.

Malcolm McLean i jego Ideal X

Historia pierwszego kontenerowca, który odniósł sukces komercyjny i pozwolił na rozwinięcie nowego sposobu transportu morskiego sięga końcówki lat 30. i osoby Malcolma McLeana. Podczas obserwacji załadunku jednego z jego statków, wpadł na pomysł przyśpieszenia całego procesu. Według jego pierwszego pomysłu, towary miały być pakowane do kontenerów będące przyczepami, które ładowano by na pokład statku wraz z ciężarówką. Rozwiązanie to nie było zbyt ekonomiczne, w związku z czym zrezygnował z załadunku samochodów, na rzecz specjalnych kontenerów, które po rozładowaniu, mieściłyby się na naczepach ciężarówek.

Swój pomysł postanowił zrealizować dopiero po II wojnie światowej. W styczniu 1956 roku kupił dwa tankowce T-2 z czasów II wojny światowej, które przebudował i przystosował do transportu 58 kontenerów o długości 35 stóp. Pierwszy rejs kontenerowca McLean o nazwie Ideal X miał miejsce 26 kwietnia 1956 roku. Co istotne, załadunek trwał zaledwie 8 godzin. Jednostka wypłynęła z Newark, kierując się do Houston.

Próby statku zakończyły się sukcesem, a McLean zaczął szukać sposobu na dopracowanie swojej koncepcji. Pierwszym celem biznesmena było opracowanie systemu zabezpieczającego kontenery na pokładzie, tak aby zwiększyć ich liczbę, ponieważ Ideal X mógł zabrać tylko jedną warstwę. Drugi statek McLean, przebudowany transportowiec typu C-5 Gateway City mógł zabrać już 226 kontenerów mieszczących się na przyczepach ciężarówek.

W ciągu kolejnych kilku lat biznesmen rozwijał swój projekt, ale punktem zwrotnym była wojna w Wietnamie. Amerykańscy żołnierze potrzebowali znacznych ilości sprzętu i zapasów, które dostarczano drogą morską. W trakcie przeładunku w wietnamskich portach często dochodziło do kradzieży ładunków. W 1967 roku amerykańskie władze zainteresowały się kontenerami McLeana, które dzięki możliwości zamknięcia, były łatwiejsze w zabezpieczeniu przed kradzieżą.

Równocześnie kolejne firmy transportowe zaczęły interesować się transportem towarów za pomocą kontenerów. Wraz z rosnącą popularnością kontenerów, wprowadzono dla nich standaryzowane wymiary. Pierwsze standaryzowane kontenery miały 20 stóp długości (czyli 6,10 x 2,44 x 2,59 m, co daje około 39 m³), co odpowiada 1 TUE (jednostce pojemności używanej dla współczesnych statków), jednak współcześnie stosuje się zwykle kontenery 40-stopowe. W zależności od potrzeb możliwe jest również korzystanie z większych kontenerów. Największe współczesne kontenerowce mogą przewozić nawet kilka tysięcy kontenerów na raz.

Na koniec warto dodać, że Ideal X w 1959 roku trafił w ręce bułgarskiego armatora, ale podczas rejsu 8 lutego 1964 roku został uszkodzony a następnie zezłomowany.

Caribia Express – pierwszy zbudowany w Polsce kontenerowiec