M1918 Browning Automatic Rifle – broń dwóch wojen światowych

W momencie włączenia się do działań wojennych podczas I wojny światowej, amerykańska armia w niczym nie przypominała sił zbrojnych, które wiele lat później znacząco przyczyniły się do wygrania II wojny światowej. Jedną z największych bolączek był brak nowoczesnego uzbrojenia piechoty. Problem ten rozwiązał jednak John Browning, m.in. dzięki karabinowi maszynowemu M1918 Browning Automatic Rifle.

Geneza

W momencie wybuchu I wojny światowej w 1914 roku, amerykańska armia prezentowała raczej mizerną wartość bojową. Niewielka, słabo uzbrojona, dysponowała jedynie doświadczeniem z nielicznych wojen z Hiszpanią i Meksykiem. Jednym z największych problemów był brak nowoczesnego uzbrojenia piechoty, a zwłaszcza broni maszynowej.

W momencie włączenia się Stanów Zjednoczonych do wojny w 1917 roku, podstawowymi karabinami maszynowymi piechoty były na szybko pozyskane karabiny M1909 Benét–Merciés, M1904 Maxim i Colt M1895. Broń ta dalece ustępowała najnowszym konstrukcjom, które powstały w wyniku doświadczeń wojennych. Francuzi przekazali Amerykanom ponadto karabiny maszynowe Chauchat M1918, ale broń ta należała do wyjątkowo zawodnych i nielubianych przez żołnierzy.

Amerykanie pilnie potrzebowali nowej broni, najlepiej własnej produkcji, którą mogliby produkować w kraju. Z pomocą przyszedł John Browning, który zorganizował 27 lutego 1917 roku w Waszyngtonie pokaz dwóch karabinów maszynowych własnej konstrukcji – chłodzonego wodą ciężkiego karabinu maszynowego, który wszedł do uzbrojenia jako M1917 Browning machine gun, oraz ręcznego karabinu maszynowego strzelającego amunicją .30-06 (7,62×63 mm) nazwanego w skrócie BMR (Browning Machine Rifle – pol. Karabin Maszynowy Browninga). Pokaz okazał się wielkim sukcesem, a zakłady Browninga po serii prób przeprowadzonych w maju 1917 roku otrzymały zamówienie na oba typy broni.

M1918 Browning Automatic Rifle

16 lipca 1917 roku zakłady Colt Patent Firearms Manufacturing Company, dysponujące patentem Browninga na nowy karabin otrzymały zamówienie na 12 000 egzemplarzy karabinu BMR, który otrzymał wojskowe oznaczenie M1918 Browning Automatic Rifle. Ze względu na brak mocy produkcyjnych (zakłady Colta produkowały w tym czasie karabiny maszynowe Vickersa dla brytyjskiej armii), zaproponowano zbudowanie kolejnej fabryki w Meriden, w stanie Connecticut. Pomysł ten odrzucono ze względu na spodziewane opóźnienie, w związku z czym produkcję zlecono zakładom Winchester Repeating Arms Company (WRAC).

Dzięki zmianie wykonawcy, plany karabinu trafiły do zupełnie nowego zespołu inżynierów, którzy dopracowali jego konstrukcję jeszcze zanim rozpoczęto produkcję seryjną. Mimo wszystko, produkcja BAR-ów, jak w skrócie zaczęto nazywać te karabiny ruszyła dopiero w lutym 1918 roku. Pierwsza partia 1800 karabinów okazała się bardzo problematyczna i w większości nie nadawała się do eksploatacji z powodu zbyt dużych różnic między poszczególnymi egzemplarzami broni.

W trakcie wprowadzania poprawek na linii produkcyjnej, Winchester otrzymał nowy kontrakt na produkcję 25 000 karabinów. Na pełną skalę produkcja ruszyła w czerwcu 1918 roku, a krótko później kolejne zakłady zaczęły produkcję karabinów, aby maksymalnie przyśpieszyć dostawy. Już w lipcu pierwsze egzemplarze broni trafiły do Europy, ale w ręce żołnierzy BAR-y trafiły dopiero we wrześniu. W związku z tym ich użycie w warunkach bojowych było bardzo ograniczone.

M1918 Browning Automatic Rifle – ręczny karabin maszynowy, strzelający amunicją 7,62×63, a w wersjach licencyjnych dostosowany do amunicji 6,5, 7,7 i 7,92 mm. Karabin ważył w zależności od wersji od 6 kg (wersja cywilna) do 11 kg (w wersji M1922), przy średniej wadze około 7-8 kg. Szybkostrzelność wynosiła 500-650 strzałów na minutę, ale magazynek mieścił tylko 20 naboi. Zasięg skutecznego ognia wynosił 91-1372 m, a zasięg ogólny dochodził do 4600 m.

Mimo zakończenia walk, produkcję kontynuowano, tak aby BAR stał się podstawowym ręcznym karabinem maszynowym amerykańskiej armii. Ze względu na redukcję stanu osobowego amerykańskiej armii, znaczna część karabinów trafiła po wojnie do magazynów mobilizacyjnych. Zakłady Colta próbowały na początku lat 30. sprzedać BAR-y na rynek cywilny, ale broń nie zyskała popularności i szybko jej sprzedaży zakazano na mocy National Firearms Act z 1934 roku. W okresie międzywojennym karabiny BAR trafiły jednak w ręce… przestępców, którzy zdobyli pewną ich liczbę w napadach na magazyny Gwardii Narodowej. W zaistniałej sytuacji 90 karabinów tego typu kupiło FBI, a kolejnych 24 US Treasury Department, aby zwiększyć siłę ognia oddziałów zwalczających zorganizowaną przestępczość.

W 1937 roku do produkcji trafiła nowa wersja karabinu oznaczona jako M1918A1, posiadająca lżejszy dwójnóg z regulacją wysokości oraz drobne poprawki w konstrukcji. Rok później opracowano kolejny wariant, oznaczony jako M1918A2, posiadający nową kolbę, przełącznik zmiany trybu ognia dający wybór tylko między ogniem automatycznym o różnej szybkostrzelności. Ponadto odciążono całą konstrukcję.

W tej wersji karabin maszynowy BAR stał się podstawowym ręcznym karabinem maszynowym amerykańskiej armii podczas II wojny światowej, gdy po raz pierwszy wykorzystano go na dużą skale w działaniach bojowych. Broń zyskała dobre opinie użytkowników, jednak krytykowaną ją za niewielką pojemność magazynka, który mieścił tylko 20 naboi. W 1945 roku zakończono produkcję BAR-ów. Łącznie powstało 351 679 karabinów w różnych wersjach, z których część modernizowano do nowszych standardów. Koszt wyprodukowania jednego karabinu szacuje się na około 319 dolarów.

Co ciekawe, mimo wieku, karabiny BAR pozostały na uzbrojeniu amerykańskiej armii zarówno podczas wojny w Korei, jak i Wietnamie, a Gwardia Narodowe używała ich do połowy lat 70. Bezpośrednim następcą tych karabinów stał się karabin maszynowy M60, wprowadzony do produkcji w 1957 roku.

Inni użytkownicy

Karabiny M1918 Browning Automatic Rifle trafiły zarówno na eksport jak i do produkcji licencyjnej. W związku z tym broń ta trafiła do żołnierzy dosłownie na całym świecie. Wśród jej użytkowników można wymienić Algierię, Argentynę, Austrię, Belgię (produkcja licencyjna), Boliwię, Brazylię, Kambodżę, Kanadę, Chile, Chiny, Kolumbię, Costa Ricę, Kubę, Egipt, Salwador, Etiopię, Finlandię (licencyjne egzemplarze z Belgii i Szwecji), Francję, Niemcy (zdobyczne karabiny polskiej produkcji), Grecję, Haiti, Honduras, Indonezję, Włochy, Izrael, Japonię (zdobyczne chińskie karabiny), Koreę Południową, Laos, Luksemburg, Holandię, Nikaraguę, Norwegię, Pakistan, Panamę, Filipiny, Hiszpanię, Polskę (produkcja licencyjna), Sudan, Wietnam, ZSRR (głównie zdobyczne polskie karabiny), Szwecję (produkcja licencyjna), Tajlandię, Turcję, Wielką Brytanię i Urugwaj.

Warto w tym miejscu dodać, że w 1928 roku karabiny BAR przyjęto do uzbrojenia polskiej armii. Broń ta wygrała w konkursie na ręczny karabin maszynowy (wystawiły ją belgijskie zakłady FN). Karabiny dostosowano do polskiej amunicji 7,92×57 mm, a w 1930 roku rozpoczęto produkcję licencyjną w Polsce. Łącznie powstały 23 000 egzemplarzy karabinów oznaczonych jako Karabin maszynowy Browning wz. 28. Były to podstawowe ręczne karabiny maszynowe Wojska Polskiego w 1939 roku. Część zdobycznych karabinów została następnie wykorzystana bojowo przez Niemców oraz Rosjan.

Podsumowanie

Karabin M1918 Browning Automatic Rifle był jednym z kilku typów broni ręcznej zaprojektowanych pod koniec I wojny światowej w USA, który przetrwał próbę czasu i pozostawał w eksploatacji przez bardzo długi czas. Mimo licznych wad (stosunkowo ciężkiej konstrukcji oraz małej pojemności magazynka), karabiny te były z powodzeniem wykorzystywane w wielu konfliktach zbrojnych.

Ostatecznie BAR-y ustąpiły jednak miejsca bardziej nowoczesnym karabinom maszynowym, dysponującym przede wszystkim większą szybkostrzelnością i pojemnością magazynków, a także ergonomicznością użycia.