M-10000 – The Streamliner – niesamowity pociąg o zapomnianej historii

W 1934 roku w USA zbudowano przełomowy zespół trakcyjny M-10000, który w momencie wejścia do eksploatacji określano po prostu jako The Streamliner. Chociaż zbudowano go przed słynnym Pioneer Zephyr, do regularnej eksploatacji wszedł po nim. Co ciekawe, chociaż na jego podstawie zbudowano całą serię pociągów, przyćmiły je inne eksperymentalne pociągi z tego okresu.

Na początku lat 30. William Bushnell Stout zaangażował się w rozwój aerodynamicznych samochodów, samolotów a także pociągów. Jednym z jego dzieł był eksperymentalny pojazd szynowy Railplane (nie mający związku z opracowanym wcześniej Bennie Railplane). Podczas prób pojazdu, zainteresowało się nim Union Pacific Railroad. Przedstawiciele firmy szukali wówczas nowoczesnych, szybki pociągów do obsługi mniej popularnych tras.

W wyniku przeprowadzonych z Stoutem rozmów, zarząd Union Pacific podjął decyzję o zamówieniu w firmie Electro-Motive Corporation eksperymentalnego zespołu trakcyjnego M-10000 o napędzie spalinowo-elektrycznym. W jego projekcie uwzględniono sporo założeń przygotowanych przez Stouta. Od początku zakładano, że pociąg będzie miał aerodynamiczne kształty zwłaszcza wagonu napędowego. Cała konstrukcja miała powstać w oparciu o badania w tunelach aerodynamicznych. W pierwotnej konfiguracji zakładano również instalację silnika diesla, jednak z powodu obaw przed opóźnieniami w jego opracowaniu, zdecydowano się na silnik spalinowy o zapłonie iskrowym, napędzający dwa silniki elektryczne.

Ze względu na to, że pociąg miał obsługiwać krótsze trasy o małym natężeniu ruchu, uznano, że nie musi posiadać dużej pojemności, ale powinien być szybki. W związku z tym zaprojektowano go w układzie trzy-wagonowym. Pierwszy wagon o długości 21,87 m zawierał silnik oraz przedział bagażowy i pocztowy. Drugi wagon o długości 18 m był całkowicie przeznaczony do przewozu pasażerów, a trzeci o długości 22 m oprócz miejsc dla pasażerów posiadał niewielką kuchnię oraz bufet. Całkowita długość składu wynosiła więc 62,3 m, a łącznie możliwe było przewożenie 108 pasażerów. Zainstalowany silnik Winton 191A miał moc 600 KM. Napędzane przez niego silniki elektryczne pozwalały na osiągnięcie prędkości maksymalnej 177 km/h. Warto dodać, że testowano przez krótki czas wagon sypialniany, ale szybko z niego zrezygnowano.

Oficjalnie zespół nazwano M-10000, jednak komercyjnie nadano mu nazwę The Streamliner. Poszczególne elementy jego konstrukcji wykonały różne firmy, natomiast Electric-Motive Corporation po prostu złożyła je w całości. Budowę zakończono 12 lutego 1934 roku, po czym pociąg wysłano w liczącą 21 000 km trasę objazdową po całych Stanach Zjednoczonych. Tym samym połączono testy z publiczną prezentacją i promocją.

Chociaż zbudowano go przed zespołem Pioneer Zephyr, podczas pokazu w Chicago oraz ogólnie w późniejszym czasie to właśnie Zephyr zyskał szeroki rozgłos i rozpoznawalność. Należący do Union Pacific Railroad The Streamliner nie robił tak wielkiego wrażenia i miał nieco gorsze osiągi maksymalne. Skierowano go do regularnej eksploatacji 31 stycznia 1935 roku już po Zephyrze, przez co stał się drugim eksploatowanym pociągiem tego typu w USA.

M-10000 obsługiwał trasę między Kansas City w stanie Missouri i Salina w stanie Kansas. Z czasem nadano mu nazwę własną City of Salina, zgodnie z przyjętą przez Union Pacific zasadą nadawania nazw. Dalsza kariera pociągu nie należała jednak do ciekawych. Eksploatowano go równolegle z kilkoma podobnymi zespołami trakcyjnymi, również jeżdżącymi w barwach Union Pacific, które nosiły numery od M-10001 do M-10006. Różniły się one od siebie szczegółami konstrukcji, wyglądem oraz wielkością, ale łączył je zbliżony wygląd wagonu napędowego.

Wysłużony i wymagający remontu M-10000 został wycofany z eksploatacji w grudniu 1941 roku po przejechaniu 1,6 mln km. Powodem były kwestie ekonomiczne, ponieważ wymiany wymagały silniki, jednak koszty operacji uznano za nieopłacalne w przypadku tak eksperymentalnej konstrukcji. Pozostałe zespoły również zakończyły swoje kariery w latach 40. bądź na początku lat 50.

Ze względu na włączenie się Stanów Zjednoczonych do wojny, M-10000 zezłomowano, a odzyskane aluminium wykorzystano w przemyśle zbrojeniowym. Do 1953 roku wszystkie kolejne pociągi z tej serii wycofano z eksploatacji i zastąpiono zupełnie innymi konstrukcjami. Ze względu na to, że Pioneer Zephyr cały czas był jeszcze w eksploatacji, szybko zapomniano o streamlinerach Union Pacific. Zwłaszcza dlatego, że żadnego z nich nie zachowano.