Lockheed Martin F-16 Jastrząb w Polskich Siłach Powietrznych

Trzon Polskich Sił Powietrznych stanowią obecnie samoloty Lockheed Martin F-16 C/D Block 52+ Jastrząb. Samoloty te stanowią uzbrojenie 3 eskadr i są najliczniejszym typem samolotów bojowych wykorzystywanych obecnie w Polsce. Dostarczono je w latach 2006-2008.

Geneza

Wraz z przemianami politycznymi w 1990 roku, sytuacja Polskich Sił Powietrznych uległa całkowitej zmianie. Przerwano dostawy nowoczesnych samolotów z ZSRR/Rosji, a relacje z państwami zachodnimi nie były jeszcze zbyt ścisłe. W tym czasie najliczniejszym typem samolotów bojowych w Polsce był maszyny typu MiG-21, zbliżające się do kresu swoich możliwości bojowych i wymagające tym samym zastąpienia nowszymi konstrukcjami. Docelowo miały je zastąpić m.in. MiG-i-29, ale rozpad Układu Warszawskiego i ochłodzenie relacji z ZSRR/Rosją sprawiły, że dostawy tych maszyn nie zostały zrealizowane.

Lockheed Martin F-16C Jastrząb (4066) i (4065) (fot. Michał Banach)

W zaistniałej sytuacji dowództwo Sił Powietrznych rozpoczęło na początku lat 90. program poszukiwania nowych maszyn wielozadaniowych. Proces ten był długotrwały, ponieważ równocześnie diametralnie zmieniała się sytuacja polityczna Polski. W 1995 roku pozyskano z Czech 10 MiG-ów-29 co w bardzo niewielkim stopniu polepszyło sytuację Sił Powietrznych. Wraz z wejściem Polski do NATO w 1999 roku stało się jasne, że nowe samoloty będą musiały spełniać nie tylko wymogi naszych sił powietrznych, ale również i NATO.

Potrzeby Sił Powietrzny oceniano wówczas na 160 nowych maszyn, jednak liczba ta była zdecydowanie poza zasięgiem polskiego budżetu. W 2001 roku pozyskano za symboliczną opłatę 23 ex-niemieckie Mig-i-29 co ponownie w niewielkim stopniu poprawiło sytuację Sił Powietrznych i pozwoliło na zmniejszenie zapotrzebowania na nowe maszyny najpierw do 60, a ostatecznie do 48 egzemplarzy. W ogłoszonym w tym samym roku przetargu wystawiono trzy oferty – Lockheed Martin F-16 Block 52+, Dassault Mirage 2000-5 i SAAB/BAE System Gripen.

Lockheed Martin F-16C Jastrząb (4047) (fot. Michał Banach)

F-16 Jastrząb

Ostatecznie 18 kwietnia 2003 roku podpisano kontrakt na dostawę 36 jednomiejscowych F-16C i 12 dwumiejscowych F-16D. Samoloty miały trafić do Polski w latach 2006-2008. Pierwszy egzemplarz oblatano 14 marca 2006 roku w Fort Worth w Teksasie (za sterami zasiadł Paul Hattendorf), a już 11 listopada tego samego roku pierwsze egzemplarze dotarły do Polski.

W kolejnych latach zgodnie z harmonogramem dostarczono pozostałe maszyny, systematycznie zastępując nimi MiG-i-21. F-16 weszły na wyposażenie 3 eskadr, które stacjonują w bazach w Krzesinach i Łasku. Po reorganizacji struktur, samoloty znalazły się na wyposażeniu 3. i 6. eskadry lotniczej w 31. Bazie Lotnictwa Taktycznego w Krzesinach oraz 10. eskadry lotniczej w 32 Bazie Lotnictwa Taktycznego w Łasku.

Lockheed Martin F-16C Jastrząb (4043) (fot. Michał Banach)

Chociaż wszystkie samoloty otrzymały takie samo wyposażenie i tym samym możliwości bojowe, w praktyce każda z eskadr ma przydzielone inne zadania. 3. eskadra zajmuje się szkoleniem, 6. eskadra zwalczaniem celów naziemnych a 10. eskadra prowadzeniem rozpoznania powietrznego. Dodatkowo F-16 pełnią dyżury i zapewniają ochronę polskiej przestrzeni powietrznej.

Na liście wyposażenia i uzbrojenia polskich F-16 znajdują się pociski Raytheon AIM-120C-5 AMRAAM, Raytheon AIM-9X Super Sidewinder i AGM-65G2 Maverick, oraz bomby Mk 82 (227kg), Mk 84 (909kg) a także zestawy konwersyjne GBU-12, GBU-24, GBU-32 i GBU-38 JDAM pozwalające na przekształcenie ich w bomby kierowane i kierowane satelitarnie. Dodatkowo pozyskano zasobniki szybujące AGM-154C JASOW. Wszystkie maszyny są również uzbrojone w działko M61A Vulcan kalibru 20 mm. W ramach zwiększania potencjału bojowego polskich F-16, w 2014 roku zamówiono również pociski manewrujące AGM-158 JASSM.

Lockheed Martin F-16C Jastrząb (4045, 4053 and 4056) i F-16D Jastrząb (4079) (fot. Michał Banach)

Wyposażenie elektroniczne składa się z stacji radiolokacyjnej Northrop Grumman (Westinghouse) AN/APG-68(V)9 oraz system wymiany informacji taktycznej IDM (Iproved Data Modem), pracujący w standardzie Link 16. Pozyskano również zasobniki obserwacyjno-celownicze Lockheed Martin Sniper-XR oraz zasobniki rozpoznawcze Goodrich DB-110.

Przyszłość polskich F-16

Obecnie F-16 są najnowocześniejszymi maszynami bojowymi wykorzystywanymi przez Polskie Siły Powietrzne. Wraz z planowanym pozyskaniem 32 maszyn Lockheed Martin F-35 Lightning II w ramach programu Harpia, F-16 pozostaną dalej najliczniejszymi, ale już nie najnowocześniejszymi maszynami Sił Powietrznych. Oznacza to, że prawdopodobnie zostaną poddane modernizacji, jednak obecnie oficjalnie nie są prowadzone żadne działania w tej kwestii.

Lockheed Martin F-16C Jastrząb (fot. Michał Banach)

Modernizacja ta będzie potrzebna z kilku powodów. Po pierwsze F-16 są już w eksploatacji od 15 lat, a to oznacza, że są w połowie swojego przewidywanego okresu eksploatacji (określanego na około 30 do 40 lat). Dodatkowo, wprowadzając do eksploatacji F-35, Siły Powietrzne dostaną bardzo nowoczesne maszyny, pozwalające na zupełnie inny sposób prowadzenia działań bojowych. Obecnie F-16 nie mogą być typowym uzupełnieniem nowoczesnych F-35, bez odpowiedniej modernizacji np. systemów łączności i wymiany informacji.

Starzejące się MiG-i-29 oraz całkowicie już przestarzałe Su-22 zostaną również z czasem wycofane, przez co liczba maszyn bojowych w Polskich Siłach Powietrznych ulegnie znaczącej redukcji (już obecnie stopniowo wycofywane są samoloty tego typu). Możliwe więc, że pozyskane zostaną kolejne samoloty wielozadaniowe – z logistycznego punktu widzenia najkorzystniejsze byłoby pozyskanie kolejnych F-16, jednak taki zakup i tak wiązałby się z przetargiem.

Lockheed Martin F-16C Jastrząb (4052) (fot. Michał Banach)

Podsumowanie

Zakup F-16 był dla Polskich Sił Powietrznych ważnym krokiem w kierunku unowocześnienia. Samoloty te znacząco zwiększyły potencjał Sił Powietrznych oraz pozwoliły na wypełnianie zadań w ramach misji NATO. Co istotne, F-16 ogółem są jednymi z popularniejszych samolotów wielozadaniowych w siłach powietrznych państw NATO, co znacząco ułatwia ich eksploatację. Oczywiście z racji wieku i różnorodności wersji, samoloty te znacząco się od siebie różnią, zwłaszcza wyposażeniem.

Warto również dodać, że w oparciu o F-16 działa w Polsce Demo Team, czyli grupa pokazowa biorąca udział w pokazach lotniczych. Podstawową maszyną wchodzącą w skład tej grupy jest F-16C o numerach 4052 i 4056 w specjalnym, tygrysim malowaniu. Dodatkowo egzemplarz o numerze 4047 również otrzymał unikalne malowanie.

Poniżej znajdziecie galerię zdjęć polskich F-16 mojego autorstwa, wykonanych podczas licznych wizyt w bazach w Krzesinach i Łasku oraz podczas pokazów lotniczych. Zdjęcia są dostępne do kupienia na stronie www.michalbanach-photo.pl.