Krótka historia rozrusznika serca

Problemy z regularną pracą serca powodowane są przez różne schorzenia. Bez odpowiedniego leczenia, prowadzą one do niedokrwienia mózgu. Już w XIX wieku lekarze zauważyli, że impulsy elektryczne mogą pomóc w stymulacji pracy serca, a nawet przywrócić mu regularną pracę. Jednak dopiero w latach 50. XX wieku technologia pozwoliła na opracowanie praktycznego rozrusznika serca.

Geneza

W 1889 roku brytyjski lekarz John Alexander MacWilliam przeprowadził eksperymenty, w wyniku których zauważył, że dzięki impulsom elektrycznym możliwe jest pobudzenie serca do pracy. Ówczesna technologia była jednak na tyle niedoskonała, że nie miał on możliwości opracowania odpowiedniego urządzenia do stymulacji pracy serca.

W 1926 roku kolejne praktyczne próby oraz eksperymenty z elektrycznym pobudzeniem pracy serca przeprowadzili Mark C Lidwill z Royal Prince Alfred Hospital w Sydney oraz Edgar H. Booth z Uniwersytetu w Sydney. Opracowana przez nich metoda stymulacji pracy serca pozwoliła w 1928 roku na uratowanie jeszcze nienarodzonego dziecka, dzięki 10-minutowej stymulacji.

Kilka lat później, w 1932 oku amerykański fizjolog Albert Hyman wspólnie z bratem opisali elektromechaniczne urządzenie zasilane silnikiem sprężynowym, które można uznać za pierwowzór współczesnych rozruszników serca. W kolejnych latach kontynuowano badania nad metodami stymulacji pracy serca, ale wiele wyników badań nie było publikowanych z powodu wątpliwości natury etycznej jakie budziło „przywracanie do życia zmarłych”. Wiele osób, również ze środowisk medycznych miało wątpliwości czy stymulacja pracy serca po jego wcześniejszym zatrzymaniu jest etyczna.

Zewnętrzne rozruszniki serca

Dopiero w latach 50. rozwój medycyny i technologii sprawiły, że powrócono do prac nad stymulatorami pracy serca. Pierwszym przełomem było opracowanie w 1950 roku pierwszego zewnętrznego rozrusznika serca. Jego twórcą był Kanadyjczyk John Hopps, który wspólnie z kardiochirurgiem Wilfredem Gordonem Bigelowem oraz Johnem Callaghamem z General Hospital w Toronto opracował praktyczny zewnętrzny rozrusznik serca. Skomplikowane urządzenie korzystające z lamp elektronowych wymagało stałego podłączenia do sieci elektrycznej. Z tego powodu nie zyskało popularności, ponieważ obawiano się porażenia prądem w razie awarii.

W 1952 roku Paul Zoll opracował podobne urządzenie, ale korzystające z baterii. Dalej nie było ono jednak zbyt wygodne w użyciu. Wśród lekarzy próbujących opracować rozrusznik serca znalazł się również Kolumbijczyk Alberto Vejarano Laverde, który wspólnie z inżynierem Jorge Reynoldsem Pombo opracował zewnętrzny rozrusznik serca o masie… 45 kg, zasilany z akumulatora.

Wraz z wprowadzeniem do użycia tranzystora krzemowego w 1956 roku pojawiły się nowe możliwość rozwoju rozruszników serca. W 1958 roku amerykański inżynier Earl Bakken opracował pierwszy nadający się do noszenia zewnętrzny rozrusznik serca. Urządzenie miało firmę małego plastikowego pudełeczka wyposażonego w przełączniki do sterowania jego pracą.

Wewnętrzny rozrusznik serca

Wadą zewnętrznych rozruszników serca były ich rozmiary oraz problemy z zasilaniem. Alternatywą mogły być wewnętrzne rozruszniki serca. Wszczepione w pobliżu serca nie zajmowałyby tyle miejsca co zewnętrzne urządzenia. Dalej problemem było ich zasilanie, ale pod koniec lat 50. prowadzono wiele prac nad nowymi rodzajami baterii.

Przełomem był rozrusznik serca opracowany przez szwedzkiego wynalazcę Rune Elmqvista wspólnie z chirurgiem Åke Senningiem. Urządzenie wyprodukowała firma Elema-Schönander AB, która stała się później firmą Siemens-Elema AB. Pierwszym pacjentem, który go otrzymał był Arne Larsson. Rozrusznik wszczepiono mu 8 października 1958 roku w Karolinska Institute w Solna w Szwecji.

Niestety po trzech godzinach urządzenie przestało działać, więc wszczepiono nowe, które działało przez dwa dni. Problemy z zasilaniem i niedoskonałością urządzenia sprawiły, że Larsson otrzymał łącznie aż 26 różnych rozruszników serca zanim zmarł 28 grudnia 2001 roku w wieku 86 lat. Co istotne, przeżył on wynalazcę rozrusznika, Rune Elmqvist, który zmarł w 1996 roku (w wieku 90 lat) oraz Åke Senning, który zmarł w 2000 roku (w wieku 85 lat).

W kolejnych latach wszczepiane rozruszniki serca zostały znacznie dopracowane głównie dzięki nowym rodzajom baterii litowo-jonowy. Przez pewien czas rozważano nawet stosowanie baterii wyposażonych w izotopy promieniotwórcze, ale uznano je za zbyt niebezpieczne dla zdrowia.

W Polsce pierwszy rozrusznik serca wszczepili w 1963 roku w Gdańsku prof. Zdzisław Kieturakis i dr Wojciech Kozłowski. Co ciekawe, kilka lat później, 3 grudnia 1967 roku miał miejsce pierwszy na świecie udany przeszczep serca. 4 stycznia 1969 roku w Polsce przeprowadzono pierwszą próbę przeszczepu serca, ale zakończyła się ona niepowodzeniem. Dopiero 5 listopada 1985 roku prof. Zbigniew Religa dokonał pierwszego w Polsce udanego przeszczepu serca.