W latach 60. w USA rozpoczęto program Plowshare. Jego celem było zbadanie możliwości wykorzystania eksplozji nuklearnych do tworzenia zatok, kanałów oraz kopalni odkrywkowych. Przeprowadzono 27 eksplozji nuklearnych, których efektem było duże skażenie radioaktywne wielu rejonów USA oraz powstanie krateru Sedan, największego krateru utworzonego przez człowieka.
Geneza
Celem programu Plowshare było przetestowanie możliwości wykorzystania ładunków nuklearnych przy budowie kanałów, zatok portowych czy też do przygotowywania terenu pod kopalnie odkrywkowe. Zakładano, że niewielkie ładunki nuklearne będą bardziej skuteczne niż trwające często wiele miesięcy prace prowadzone przy użyciu ciężkiego sprzętu. Amerykanie chcieli w ten sposób wykorzystać broń nuklearną do bardziej pokojowych zadań.
Krater Sedan
Pierwszy test o kryptonimie Gnome przeprowadzono 10 grudnia 1961 roku w Nowym Meksyku. Na głębokości 361 m zakopano niewielki ładunek nuklearny o mocy 3 kT. Kolejny test przeprowadzono 6 lipca 1962 roku. Otrzymał on kryptonim Sedan i był największym jaki przeprowadzono w ramach programu. Do 1973 roku przeprowadzono 27 próbnych eksplozji nuklearnych – w większości ładunki miały niewielką moc.
Program od samego początku był krytykowany za sam fakt wykorzystania broni nuklearnej. Ponadto kilka przeprowadzonych testów doprowadziło do dużego skażenia radioaktywnego okolicznych terenów. W związku z tym ostatecznie w 1977 roku program zamknięto.
Test Sedan
Największą eksplozję w ramach programu Plowshare przeprowadzono 6 lipca 1962 roku na pustyni Nevada w ramach testu Sedan. Tego dnia na głębokości 194 m pod ziemią umieszczono ładunek termojądrowy o mocy 104 kT. Jego detonacja utworzyła olbrzymi krater o głębokości 98 m i średnicy 390 m. Jest to największy krater na świecie utworzony przez człowieka. Można go nawet zobaczyć z kosmosu.
W powietrze zostały wyrzucone olbrzymie ilości skał oraz materiałów radioaktywnych. Powstały dwie chmury radioaktywne, które skaziły okoliczne tereny. Według wyliczeń naukowców, test ten jest odpowiedzialny za 7% skażenia jakie spadło na teren Stanów Zjednoczonych w ramach wszystkich przeprowadzonych testów nuklearnych.
Krater Sedan (fot. Jarek Tuszyński)
Skutki eksplozji były tak duże i niekorzystne, że w kolejnych testach wprowadzono wiele ograniczeń. Ostatecznie program został skasowany. Utworzony w trakcie testu krater został oczyszczony z materiałów radioaktywnych i obecnie wykorzystywany jest jako…. atrakcja turystyczna, przyciągająca co roku około 10 000 turystów.
Podobne testy prowadzono również w ZSRR, ale rezultaty analiz były takie same – broń nuklearna nie nadaje się do prac budowlanych.
