W przypadku stworzenia koncepcji lub wynalazku, które mogą stanowić w przyszłości dochód, warto pomyśleć o ich ochronie przez wykorzystaniem przez osoby trzecie. Najlepszym sposobem jest wystąpienie do Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej o nadanie patentu.
Początki ochrony wynikającej z patentu sięgają XVIII i XIX wieku i miały na celu ochronę wynalazcy przed kradzieżą. Za przełom uznawane jest uchwalenie w dniu 20 marca 1883 roku tzw. Konwencji paryskiej, która wprowadziła jasne zasady ochrony i spowodowała odejście od powszechnych do tego czasu umów bilateralnych między państwami na rzecz ochrony międzynarodowej.
Obecna ustawa prawo własności przemysłowej pochodzi z 2000 roku i reguluje wszystkie kategorie chronione przez prawo, od patentu przez wzór użytkowy na topografii układów scalonych kończąc.
Pojęcie Wynalazku
Na wstępie wymaga wyjaśnienia samo pojęcie wynalazku, którym posługuje się ustawodawca w ustawie – prawo własności przemysłowej (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1440 z późn. zm., dalej: pwp). Zgodnie z art. 24 pwp patent może zostać udzielony na każdy wynalazek, który jest nowy, ma charakter techniczny oraz nadaje się do przemysłowego stosowania.
Wynalazek możemy uznać za nowy, jeżeli do dnia zgłoszenia nie jest on częścią stanu techniki. Stanem techniki jest wszystko to, co przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania patentu, zostało udostępnione do wiadomości powszechnej w formie pisemnego lub ustnego opisu, przez stosowanie, wystawienie lub ujawnienie w inny sposób (art. 25 ust. 2).
Ustawa zawiera także katalog przedmiotów i pomysłów, które nie są wynalazkami w rozumieniu art. 24 pwp. Należą do nich odkrycia, teorie naukowe i metody matematyczne, wytwory o charakterze jedynie estetycznym, plany, zasady i metody dotyczące działalności umysłowej lub gospodarczej oraz gier, wytwory, których niemożliwość wykorzystania może być wykazana w świetle powszechnie przyjętych i uznanych zasad nauki, programy do maszyn cyfrowych oraz przedstawienie informacji.
Czy na wszystko można uzyskać patent?
W istocie nie możemy jednak uzyskać ochrony w postaci patentu na każdy wytwór. Ustawa zawiera katalog wynalazków, których ochrona jest niemożliwa m.in. takie, których wykorzystywanie byłoby sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami. Jednakże nie uważa się za sprzeczne z porządkiem publicznym korzystanie z wynalazku tylko dlatego, że jest zabronione przez prawo.
Wynalazkiem nie są także odmiany roślin lub rasy zwierząt oraz czysto biologiczne sposoby hodowli roślin lub zwierząt. Ochrony nie uzyskamy także na sposoby leczenia ludzi i zwierząt metodami chirurgicznymi lub terapeutycznymi oraz na metody ich diagnostyki.
Wśród patentów możemy wyróżnić kilka rodzajów. Ze względu na przedmiot patenty możemy podzielić na przedmioty materialne, czyli urządzenia i układy, przedmioty nieukształtowane, produkty oraz procesy technologiczne, do których zaliczamy procesy wytwarzania oraz wynalazki dotyczące nowego zastosowania znanego produktu.
Patenty dzielmy także na zwykłe, zależne oraz dodatkowe. Patent zwykły jest to podstawowy rodzaj patentu, którego ochrona wynosi 20 lat (pod warunkiem uiszczania wymaganych opłat). Patentem zależnym jest wynalazek, który wkracza w zakres patentu wcześniejszego. Patent dodatkowy z kolei stanowi niejako uzupełnienie istniejącego już wynalazku o dodatkowe rzeczy podnoszące jego użyteczność i możliwość wykorzystania.
Korzystając z wynalazku przed jego opatentowaniem mamy możliwość wykorzystywać go dalej w dotychczasowym zakresie. Jednakże dotyczy to wyłącznie tego samego podmiotu np. przedsiębiorcy. Prawo to może zostać wpisane do rejestru i zbyte tylko w jednym przypadku, gdy zbyciu podlega całe przedsiębiorstwo.
Czas ochrony
Patent, zgodnie z art. 63 ust. 3 pwp zapewnia prawo wyłącznego korzystania z wynalazku na całym terytorium Polski przez 20 lat od daty zgłoszenia wynalazku w urzędzie patentowym. W odniesieniu do środków ochrony roślin oraz produktów leczniczych możemy ubiegać się o dodatkowe prawa ochronne (SPC) wydłużające ochronę o maksymalnie 5 lat. Co najmniej dwudziestoletni okres ochrony jest standardem europejskim i obowiązuje we wszystkich państwach Unii Europejskiej.
Dzięki uzyskaniu patentu na wynalazek możemy być spokojni o to, iż nie będzie on wykorzystywany przez osoby trzecie bez naszej wiedzy. W przeciwnym razie przysługiwać nam będą określone uprawnienia pozwalające dochodzić należnych nam praw.