IBM 305 – pierwszy komputer z dyskiem twardym

Współczesne komputery wyposażane są w małe 3,5 calowe dyski o pojemności nawet do kilkudziesięciu TB. Chociaż jeszcze kilka lat temu dyski twarde tej samej wielkości mieściły kilkadziesiąt MB, w latach 50., kiedy zaczęto je wprowadzać do użytku, ich rozmiary były zupełnie inne. Pierwszym dyskiem twardym, który miał konstrukcję zbliżoną do współczesnych był IBM 350 zamontowany w komputerze IBM 305 RAMAC. Miał pojemność 5 MB i zajmował skrzynię większą od lodówki.

IBM 305 RAMAC

Dysk twardy IBM 350 był częścią komputera (albo raczej maszyny obliczeniowej) IBM 305 RAMAC (ang. Random Access Memory Accounting). Urządzenie zaprezentowane 4 września 1956 roku służyło do gromadzenia danych, głównie biznesowych. Potężna maszyna zajmowała pomieszczenie o wymiarach 9 m na 15 m.

IBM 305 RAMAC

IBM 305 był ostatnią maszyną obliczeniową  IBM opartą na lampach elektronowych i pierwszą komercyjną jednostką tego typu  z dyskiem twardym. Urządzenie miało zastąpić stosowane dotychczas w wielu firmach systemy oparte na kartach perforowanych.

W skład komputera IBM 305 RAMAC wchodziły: jednostka obliczeniowa IBM 305, drukarka IBM 370, czytnik kart IBM 323, konsola IBM 380 wyposażona w klawiaturę i panel sterowania z lampami kontrolnymi, zasilacz IBM 340 oraz dysk twardy IBM 350. Wszystko to razem ważyło ponad tonę.

IBM 305 RAMAC

Pamięć urządzenie umieszczono w potężnej skrzyni o  wymiarach 1,5 m x 1,7 x 0,7. Dysk składał się z 50 aluminiowych talerzy pokrytych powłoką magnetyczną o średnicy 61 cm. Każdy z nich zawierał 1000 sektorów. Łącznie pozwalało to na zapisanie 5 mln ośmiobitowych znaków. Tym samym dysk miał 5 mb pojemności (ok. 0,6 MB, a przykładowo dyskietka 3,5 cala ma pojemność 1,44 MB).

Dysk twardy IBM 350 podczas załadunku

Dysk obsługiwany był przez dwa ramienia sterowane przez serwomechanizmy. Dostęp do danych wynosił 600 milisekund. Dyski obracały z prędkością 1200 obr./min.. Według przedstawicieli IBM, urządzenie miało możliwość przechowywania danych równą 64 000 kart perforowanych.

IBM 305 RAMAC

Pierwszy model urządzenia ogłoszono 4 września 1956 roku a publicznie zaprezentowano go dopiero 13 lub 14 września. Wcześniej, w ramach testu jedno urządzenie testowała US Navy. W 1957 roku uruchomiono pierwszy komputer w zakładach Chrysler MOPAR. Jego zadaniem była obsługa magazynu części i kontrola zamówień. 5 maja 1958 roku zaprezentowano ulepszony Model 2 komputera IBM 305 z nieco ulepszonymi mechanizmami. Już 15 września tego samego roku zaprezentowano kolejne dwa modele (3 i 4), a w styczniu 1959 kilka kolejnych maszyn.

Dysk twardy IBM 350 podczas załadunku

Produkcję IBM 305 zakończono w 1961 roku, a rok później zaprezentowano następcę – IBM 1405. Wszystkie maszyny tego typu wycofano z eksploatacji 18 sierpnia 1969 roku. Łącznie zbudowano ponad 1000 egzemplarzy.

Dysk twardy IBM 350

Koszt wypożyczenia urządzenia tego typu wynosił 3200 dolarów miesięcznie, a całe urządzenie kosztowało 160 000 dolarów (czyli jakieś 1,35 mln dolarów współcześnie).

Jak widać, komputery przeszły bardzo daleką drogę, zwłaszcza pod względem wielkości, mocy obliczeniowej i pojemności dysków. Obecnie jeden tego typu komputer znajduje się w muzeum Computer History Museum w Mountain View.