IBM 305 – pierwszy komputer z dyskiem twardym

Współczesne komputery wyposażane są w małe 3,5 calowe dyski o pojemności nawet do kilkudziesięciu TB. Chociaż jeszcze kilka lat temu dyski twarde tej samej wielkości mieściły kilkadziesiąt MB, w latach 50., kiedy zaczęto je wprowadzać do użytku, ich rozmiary były zupełnie inne. Pierwszym dyskiem twardym, który miał konstrukcję zbliżoną do współczesnych był IBM 350 zamontowany w komputerze IBM 305 RAMAC. Miał pojemność 5 MB i zajmował skrzynię większą od lodówki.

IBM 305 RAMAC

Dysk twardy IBM 350 był częścią komputera (albo raczej maszyny obliczeniowej) IBM 305 RAMAC (ang. Random Access Memory Accounting). Urządzenie zaprezentowane 4 września 1956 roku służyło do gromadzenia danych, głównie biznesowych. Potężna maszyna zajmowała pomieszczenie o wymiarach 9 m na 15 m.

IBM 305 był ostatnią maszyną obliczeniową  IBM opartą na lampach elektronowych i pierwszą komercyjną jednostką tego typu  z dyskiem twardym. Urządzenie miało zastąpić stosowane dotychczas w wielu firmach systemy oparte na kartach perforowanych.

W skład komputera IBM 305 RAMAC wchodziły: jednostka obliczeniowa IBM 305, drukarka IBM 370, czytnik kart IBM 323, konsola IBM 380 wyposażona w klawiaturę i panel sterowania z lampami kontrolnymi, zasilacz IBM 340 oraz dysk twardy IBM 350. Wszystko to razem ważyło ponad tonę.

Pamięć urządzenie umieszczono w potężnej skrzyni o  wymiarach 1,5 m x 1,7 x 0,7. Dysk składał się z 50 aluminiowych talerzy pokrytych powłoką magnetyczną o średnicy 61 cm. Każdy z nich zawierał 1000 sektorów. Łącznie pozwalało to na zapisanie 5 mln ośmiobitowych znaków. Tym samym dysk miał 5 mb pojemności (ok. 0,6 MB, a przykładowo dyskietka 3,5 cala ma pojemność 1,44 MB).

Dysk obsługiwany był przez dwa ramienia sterowane przez serwomechanizmy. Dostęp do danych wynosił 600 milisekund. Dyski obracały z prędkością 1200 obr./min.. Według przedstawicieli IBM, urządzenie miało możliwość przechowywania danych równą 64 000 kart perforowanych.

Pierwszy model urządzenia ogłoszono 4 września 1956 roku a publicznie zaprezentowano go dopiero 13 lub 14 września. Wcześniej, w ramach testu jedno urządzenie testowała US Navy. W 1957 roku uruchomiono pierwszy komputer w zakładach Chrysler MOPAR. Jego zadaniem była obsługa magazynu części i kontrola zamówień. 5 maja 1958 roku zaprezentowano ulepszony Model 2 komputera IBM 305 z nieco ulepszonymi mechanizmami. Już 15 września tego samego roku zaprezentowano kolejne dwa modele (3 i 4), a w styczniu 1959 kilka kolejnych maszyn.

Produkcję IBM 305 zakończono w 1961 roku, a rok później zaprezentowano następcę – IBM 1405. Wszystkie maszyny tego typu wycofano z eksploatacji 18 sierpnia 1969 roku. Łącznie zbudowano ponad 1000 egzemplarzy.

Koszt wypożyczenia urządzenia tego typu wynosił 3200 dolarów miesięcznie, a całe urządzenie kosztowało 160 000 dolarów (czyli jakieś 1,35 mln dolarów współcześnie).

Jak widać, komputery przeszły bardzo daleką drogę, zwłaszcza pod względem wielkości, mocy obliczeniowej i pojemności dysków. Obecnie jeden tego typu komputer znajduje się w muzeum Computer History Museum w Mountain View.