Gdy w latach 30. XIX wieku Isambard Brunel zbudował swój transatlantycki parowiec Great Western zaczęła się nowa era w dziejach podróży morskich. Jej ojcem bez wątpienia był Isambard Brunel, który z każdym kolejnym sukcesem bądź porażką pragnął zbudować jeszcze lepszy i większy statek. Ziszczeniem jego marzenia był parowiec Great Eastern zbudowany w 1858 roku.
Żelazny lewiatan
Prace nad okrętem ruszyły na początku lat 50.. Brunel naszkicował wówczas plany statku mającego 180 metrów długości. Znacznie więcej niż jakikolwiek zbudowany do tej pory statek (największym zbudowanym wówczas statkiem pasażerskim był SS Atrato o długości 102 metrów). Rozmiar jednostki podyktowany był chęcią zbudowania parowca, który będzie w stanie przewieźć olbrzymie ilości ładunków i pasażerów bezpośrednio z Europy do Indii bez zawijania do portów w celu uzupełnienia zapasów węgla.
Great Eastern podczas budowy
Brunel pokazał następnie swój szkic Johnowi Scottowi Russellowi. Wykonał on poprawki w szkicu i zaprezentował jeszcze większy projekt przewidujący długość ponad 200 metrów. Gdy obaj konstruktorzy uznali, że taka koncepcja im odpowiada, zaczęli szukać inwestora, który byłby gotowy na wydanie kilkuset tysięcy funtów na zbudowanie tak wielkiego parowca.
Wybór padł na firmę Eastern Steam Navigation Company, która zajmowała się transportem pasażerów i towarów na trasach Europa-Indie/Australia. Firma zgodziła się na sfinansowanie budowy jednostki, dzięki czemu prace nad Great Eastern weszły w kolejny etap. Niestety pojawił się problem natury “pionierskiej”. Parowiec był tak duży, że nie było w Wielkiej Brytanii (i nigdzie indziej na świecie) stoczni, która mogłaby go zbudować i zwodować. Nawet stocznia należąca do Russella była za mała.
Great Eastern podczas budowy
Konstruktorzy uznali więc, że najlepiej będzie budować statek i wodować go bokiem, inaczej niż zwykle się to robiło. Wynajęli oni stocznię należącą do Davida Napiera, znajdującą się nad Tamizą w Londynie. Połączono ją szynami kolejowymi z stocznią Russella, dzięki czemu możliwe było transportowanie materiałów między nimi.
Prace nad statkiem ruszyły 1 maja 1854 roku. Przewidywany koszt budowy wynosił ponad 370 000 funtów. Ze względu na liczne problemy natury technicznej prace przedłużały się. W międzyczasie Scott Russell zbankrutował a prace nad statkiem przejął Brunel wraz z przedstawicielami Eastern Steam Navigation Company.
Ostatecznie budowę Great Eastern ukończono w 1857 roku. Wodowanie zaplanowano na 3 listopada. Ze względu na problemy podczas budowy, Brunel chciał zwodować go po cichu, jednakże właściciele Eastern Company mieli inne plany. Nie tylko zaprosili wielu widzów, ale również zaczęli sprzedawać bilety na uroczystość wodowania największego statku w historii.
Zakończenie wału śruby napędowej Great Easterne – widać rozmiary statku (fot. National Maritime Museum)
Matką chrzestną była Henrietta Hope. Początkowo olbrzymi parowiec otrzymał nazwę Lewiatan. Dopiero kilka miesięcy później nazwano go Great Eastern. Niestety wodowanie nie doszło do skutku z powodu awarii wyciągarek, które miały ściągnąć statek do wody.
Mimo kilku prób, dopiero 31 stycznia 1858 roku statek został zwodowany przy użyciu wyciągarek dostarczonych przez firmę Tangye, dla której było to pierwsze większe zlecenie i zarazem znakomita reklama. Warto dodać, że wodowanie Great Eastern było pierwszym wodowaniem bocznym tak olbrzymiej jednostki w historii.
Zdjęcie przedstawiające Isambarda Kingdom Brunel w 1857 podczas budowy Great Eastern (fot. Robert Howlett)
Po zwodowaniu parowiec należało dokończyć. Koszt budowy statku pochłonął do tego momentu 170 000 funtów, aby sfinansować dalsze prace potrzebne było około 160 000 funtów. Niestety Eastern Company była wówczas na skraju bankructwa. W związku z tymi problemami podjęto decyzję o utworzeniu nowej firmy – Great Ship Company, która odkupiła statek za odpowiednią sumę, potrzebną do sfinansowania dalszych prac.
Ostatecznie budowę Great Eastern zakończono w połowie 1859 roku. Krótko później Isambard Brunel zmarł, nie doczekawszy wypłynięcia statku w morze.
