Francuskie pancerniki obrony wybrzeża typu Bouvines

Przeglądając listę okrętów wojennych zaprojektowanych i zbudowanych we Francji na przełomie XIX i XX wieku znaleźć można dziesiątki zupełnie zapomnianych konstrukcji. Wiele z tych jednostek odeszło w zapomnienie już w momencie wejścia do służby, a ich kariery były wyjątkowo krótkie. Jednymi z takich jednostek były dwa pancerniki obrony wybrzeża typu Bouvines.

Geneza

W latach 80. XIX wieku we Francji olbrzymi wpływ na rozwój floty miała tzw. Jeune École (pol. Młoda Szkoła). Pomysły prezentowane przez jej zwolenników sprawiały, że w Flocie panował chaos. Budowano krótkie serie okrętów, lub nawet pojedyncze jednostki, których role były wielokrotnie zmieniane, przez co okręty w praktyce nie nadawały się do żadnej konkretnej roli i miały wiele wad technicznych.

 Zwolennicy Młodej Szkoły postulowali, że dużym zagrożeniem dla Francji będą torpedowce, które będą atakowały francuskie porty i stacjonujące w nich okręty wojenne. W związku z tym powstał pomysł zbudowania serii pancerników obrony wybrzeża, które dzięki odpowiedniemu uzbrojeniu, miały być zdolne do obrony baz i wybrzeża przed lżejszymi jednostkami przeciwnika.

Tak powstał pomysł budowy dwóch typów pancerników obrony wybrzeża typu Jemmapes i Bouvines. Okręty były do siebie bardzo podobne, jednak różniły się szczegółami konstrukcji i uzbrojenia, przez co uznaje się je za niezależne typy.

Pancerniki obrony wybrzeża typu Bouvines

Budowę pancerników typu Bouvines rozpoczęto w 1890 roku. Stępkę pod pierwszy z okrętów – Bouvines, położono 30 września 1890 roku w stoczni Forges et Chantiers de la Méditerranée, La Seyne-sur-Mer, wodowanie miało miejsce 23 marca 1892 roku, a do służby okręt wszedł 1 grudnia 1895 roku. Budowę drugiego okrętu – Amiral Tréhouart, rozpoczęto 20 października 1890 roku w stoczni Arsenal de Lorient. Wodowanie miało miejsce 16 maja 1893 roku, a do służby okręt wszedł 29 czerwca 1896 roku. Koszt budowy okrętów wyniósł około 14 986 500 franków za okręt.

Okręty miały 89,65 m długości i wyporność 6798 ton. Napęd stanowiły dwa silniki parowe o mocy 8865 ihp, zapewniające prędkość maksymalną 16 węzłów i zasięg 3900 mil morskich (7200 km) przy prędkości 8 węzłów. Uzbrojenie składało się z dwóch dział kalibru 305 mm umieszczonych pojedynczo w wieżach na dziobie i rufie, 8 dział kalibru 100 mm, 4 dział kalibru 47 mm, 10 dział kalibru 37 mm i dwóch wyrzutni torped kalibru 450 mm. Pancerz miał grubość 250-464 mm w pasie burtowym, 92 mm na pokładzie, 80 mm na mostku i 320 mm na wieżach. Załoga liczyła standardowo 333 oficerów i marynarzy, a gdy okręty wykorzystywano jako jednostki flagowe liczyła 371 oficerów i marynarzy.

Bouvines początkowo wykorzystywany był na Morzu Śródziemnym, gdzie uczestniczył w licznych manewrach i rejsach szkoleniowych. Ze względu na specyficzną konstrukcję i fakt, iż w ostatecznej konfiguracji nie do końca nadawał się do zwalczania torpedowców i był typowym pancernikiem obrony wybrzeża, już w 1906 roku zaczęto ograniczać jego wykorzystanie, przenosząc jednostkę do rezerwy.

Przez kolejnych kilka lat okręt kilkukrotnie wchodził ponownie do służby i wracał do rezerwy, a z czasem został przeniesiony do eskadry operującej na Kanale La Manche, stając się okrętem flagowym. W 1913 roku ponownie wycofano go z eksploatacji, ale 1 sierpnia 1914 roku przywrócono go do służby w roli pływającej baterii w Cherbourgu. Rolę tę pełnił do 1917 roku, ale bez ciekawszych epizodów. Ostatecznie 8 czerwca 1918 roku wycofano go z eksploatacji i przekształcono w hulk, a 19 czerwca 1920 roku sprzedano go na złom.

Kariera Amiral Tréhouart owiana jest większą tajemnicą. Losy okrętu do 1914 roku nie są dobrze znane – prawdopodobnie okręt pełnił podobną służbę jak siostrzany Bouvines. Podczas I wojny  światowej wykorzystywano go natomiast jako bazę okrętów podwodnych. Ostatecznie 4 lipca 1920 roku sprzedano go jednak na złom, a rozbiórka zakończyła się w 1922 roku.

Podsumowanie

Pancerniki obrony wybrzeża typu Bouvines były jednymi z wielu okrętów pancernych zaprojektowanych pod koniec XIX wieku we Francji w okresie największego chaosu w rozwoju okrętów wojennych. Charakterystyczna sylwetka tych jednostek jest podobna do innych, większych okrętów projektowanych we Francji w tym okresie. Ich kariera była natomiast bardzo krótka, a same jednostki nigdy nie zostały sprawdzone w boju.

O ile historia eksploatacji Bouvines  jest dobrze udokumentowana, tak w przypadku Amiral Tréhouart jest to pusta kartka. Po okrętach ostało się również bardzo mało zdjęć.