Douglas C-74 Globemaster – pierwszy Globemaster

Jednym z najważniejszych współczesnych wojskowych samolotów transportowych w USA jest Boeing C-17 Globemaster III, czyli trzecia maszyna nosząca nazwę Globemaster. Pierwszy samolot transportowy o tej nazwie – Douglas C-74 Globemaster wzbił się w powietrze kilka dni po zakończeniu II wojny światowej i nie zapowiadał sukcesy swojego potomka.

Geneza

Podstawowymi samolotami transportowymi USAAF (United States Army Air Force) na początku lat 40. były maszyny typu C-47. Chociaż spisywały się nieźle, brakowało im zasięgu oraz przede wszystkim zdolności transportowych. Wraz z włączeniem się Stanów Zjednoczonych do wojny w grudniu 1941 roku, dowództwo USAAF zdało sobie sprawę z potrzeby posiadania nowych maszyn transportowych zdolnych do operowania na Pacyfiku.

Najważniejszą cechą nowych maszyn miał być duży zasięg i wystarczająco duża pojemność, aby zabrać na pokład lekkie pojazdy opancerzone lub artylerię. Na początku 1942 roku amerykańscy wojskowi zleciły zakładom Douglasa rozpoczęcie prac nad stosownym samolotem. Zanim powstał wstępny projekt maszyny, Douglas otrzymał 25 czerwca 1942 roku kontrakt o wartości 50 mln dolarów na zbudowanie 50 samolotów nowego typu.

Ze względu na rosnące zapotrzebowanie na samoloty bojowe, prace nad maszyną przebiegały bardzo powoli. Aby maksymalnie skrócić czas potrzebny na wprowadzenie maszyny do produkcji, zrezygnowano z budowy prototypy i maszyn przedseryjnych. Początkowo projekt nosił fabryczne oznaczenie Douglas Model 415, ale szybko zmieniono je na wojskowe oznaczenie C-74. W toku prac nad pierwszą maszyną zmianie uległy plany dotyczące napędu samolotu, przez co zespół projektowy musiał przekonstruować samolot pod nowe, mocniejsze i cięższe silniki.

Spóźniony na wojnę

Opóźnienia w budowie pierwszej maszyny sprawiły, że ukończono ją dopiero w 1945 roku, a oblot miał miejsce 5 września, czyli już po zakończeniu działań wojennych. Za sterami maszyny zasiadł Ben O. Howard. Równocześnie USAF zrezygnowały z zamówienia na 50 maszyn, jednak zanim przerwano produkcję ukończono 14 samolotów, z których 11 trafiło do służby w specjalnie sformowanej jednostce 554th AAF Base Unit.

Dane taktyczno-techniczne

C-74 miał 37,85 m długości i 52,8 m rozpiętości skrzydeł, oraz maksymalną masę startową wynoszącą 78 ton. Napęd stanowiły cztery silniki Pratt & Whitney R-4360-69 o mocy 3250 KM każdy. Zapewniały one prędkość maksymalną 528 km/h oraz zasięg 5470 km. Samolot mógł zabrać na pokład maksymalnie 125 żołnierzy lub 21,8 ton ładunku.

C-74 Globemaster wykorzystywano początkowo do opracowywania procedur wykorzystania dużych samolotów transportowych, głównie z myślą o kolejnych, nowszych maszynach tego typu, które opracowano by według powojennych założeń. Równocześnie Douglas szukał sposobu na skomercjalizowanie projektu C-74, proponując liniom Pan American World Airways jego cywilną wersję. Nie doszło jednak do podpisania kontraktu, ponieważ linie lotnicze wycofały się z współpracy na wieść o ograniczeniu wojskowego kontraktu.

Od 1947 roku C-74 wykorzystywano do tradycyjnych zadań transportowych zarówno w USA, jak i w Europie, a jedna z maszyn trafiła Europy, gdzie wzięła udział w Berlińskim Moście Powietrznym. Wraz z wybuchem wojny w Korei Globemastery wykorzystywano do transportu żołnierzy między Stanami Zjednoczonymi a Hawajami, jednak w 1952 roku zaczęto je stopniowo wycofywać z eksploatacji. Głównym powodem tak krótkiego okresu służby był brak części zamiennych, ponieważ Douglas po zakończeniu produkcji po prostu zamknął cały projekt.

W 1955 roku podjęto decyzję o wycofaniu C-74 z służby i umieszczeniu ich w rezerwie. Ostatecznie na początku 1956 roku wszystkie 11 maszyn trafiło do bazy Davis-Monthan, gdzie pozostały do 1965 roku gdy większość z nich zezłomowano. Przetrwały cztery egzemplarze, które trafiły w cywilne ręce. Niestety ich kariera była również krótka. Jedna z maszyn rozbiła się niedaleko Marsylii w październiku 1963 roku, kolejną rozebrano w 1964 w Kalifornii, trzecia z maszyn spłonęła w 1970 roku na lotnisku w Turynie, a ostatnia przetrwała do 1972 roku, jednak ostatnie lata spędziła porzucona na lotnisku w Mediolanie. Jeden egzemplarz C-74 został wykorzystany do budowy prototypu samolotu transportowego C-124 Globemaster II, ale jego los również zakończył się na złomowisku.

Można śmiało powiedzieć, że C-74 Globemaster skazany był na porażkę od początku prac nad nim, ponieważ przedłużająca się budowa pierwszej maszyny sprawiła, że nie zdążył on pokazać swoich możliwości podczas działań wojennych, a po wojnie nie było zapotrzebowania na tak dużo samolotów transportowych jak wcześniej. Dodatkowo dostępne były już nowsze konstrukcje, które można było wykorzystać do budowy nowocześniejszych i lepszych samolotów transportowych.