Chrysler Building – jedna z ikon Nowego Jorku

Lista miejsc i budynków, które są ikonami Nowego Jorku jest całkiem spora. Jednym z takich obiektów jest Chrysler Building zbudowany w 1930 roku. Przez krótki czas był to najwyższy budynek na świecie. Obecnie jest to najwyższy ceglany budynek z metalowym szkieletem.

Geneza

W latach 20. w Nowym Jorku rozpoczął się nietypowy wyścig. Kolejni inwestorzy i przedsiębiorcy chcieli zbudować najwyższy budynek w mieście i na świecie. W ciągu kilku lat nowojorski krajobraz uległ całkowitemu przeobrażeniu, wraz z kolejnymi powstającymi wieżowcami. Punktem kulminacyjnym tej rywalizacji była budowa trzech wieżowców – 40 Wall Street, Chrysler Building i Empire State Building.

Architekci odpowiedzialni za te wieżowce prześcigali się w pomysłach na pokonanie konkurencji i stworzenie nowego najwyższego budynku w mieście i na świecie, który pokonałby zbudowany w 1913 roku Woolworth Building o wysokości 241 m.

Ostatecznie rywalizację wygrał Empire State Building, który od 1931 roku do 1972 roku był najwyższym budynkiem w Nowym Jorku (ponownie miano to uzyskał po zawaleniu się wież World Trade Center). Zanim jednak dzieło Williama F. Lamba zapisało się w historii, miano najwyższego budynku na świecie na krótko zyskał Chrysler Building.

Wieżowiec w stylu art deco

W 1928 roku Walter P. Chrysler będący wówczas prezesem młodego (utworzonego 6 czerwca 1925 roku) koncernu motoryzacyjnego Chrysler Corporation wpadł na pomysł zbudowania olbrzymiego wieżowca na Manhattanie, który miał być siedzibą firmy. Budynek miał mieć 246 m wysokości, co zapewniłoby mu miano najwyższego budynku w mieście.

Projekt wieżowca stworzył William Van Alen, który początkowo współpracował z Williamem H. Reynoldsem, który wycofał się z prac z powodu braku zgody co do projektu. Chrysler przeznaczył na projekt około 15 mln dolarów (współcześnie około 216 mln dolarów) co było w tamtych czasach zawrotną sumą. Prace nad budynkiem rozpoczęto 19 września 1928 roku.

Według założeń, Chrysler Building miał być zbudowany z cegieł, opartych na stalowej konstrukcji (do jego budowy zużyto łącznie 3 826 000 cegieł oraz 391 881 nitów). Prace posuwały się bardzo szybko do przodu, ale w 1929 roku pojawił się problem. Okazało się, że budowany równolegle wieżowiec przy 40 Wall Street będzie miał 283 m wysokości i tym samym znacząco wyprzedzi dzieło Van Alena.

W związku z tym architekt wpadł na bardzo oryginalny pomysł. Uzyskał zgodę na dodanie do wieżowca 38-metrowej iglicy, dzięki której budynek o metr wyprzedziłby swojego konkurenta. Prace nad iglicą prowadzono wewnątrz powstającego wieżowca. Wykonano ją z stali nierdzewnej (według miejskich legend do jej stworzenia miały być wykorzystane kołpaki z samochodów), którą od wewnątrz wsparto podporami z zbrojonego betonu.

Proces montażu iglicy rozpoczęto 23 października 1929 roku. Ważąca 300 ton konstrukcja została wciągnięta na szczyt i złożona z czterech elementów w ciągu zaledwie 90 minut. Prace wykończeniowe nad wieżowcem trwały do 27 maja 1930 roku. Budynek przy 40 Wall Street ukończono natomiast w kwietniu, dzięki czemu przez nieco ponad miesiąc był to najwyższy budynek na świecie.

Ciekawostki

• Chrysler Building kosztował 15 mln dolarów (współcześnie około 216 mln dolarów),
• Do jego budowy zużyto 3 826 000 cegieł i 391 881 nitów,
• W budynku znajdują się 3862 okna,
• W całym budynku działają 32 windy podzielone na 4 grupy po 8 wind,
• Iglica wieżowca sięga 284 m, ale umieszczona na jej szczycie antena sięga 318,9 m,
• Łączna powierzchnia jaką dysponuje budynek to 111 000 m²,
• Budynek ma łącznie 77 pięter,
• Na wysokości 61 piętra, w narożnikach wieżowca umieszczono stalowe orły,
• Chrysler Building był najwyższym budynkiem na świecie w okresie od 27 maja 1930 roku do 30 kwietnia 1931 roku,
• Budynek znajduje się na działce należącej od 1902 roku do Cooper Union, tym samym miasto nigdy nie otrzymało ani centa z tytułu działalności biurowca.

Niesamowity wieżowiec

Chrysler Building szybko stał się ikoną Nowego Jorku. Jego wnętrza wykonane w stylu art deco prezentowały się niesamowicie, ale najważniejsza była górująca nad miastem i wyróżniająca się na tle innych budynków iglica z stali nierdzewnej odbijającej światło.

Chociaż wieżowiec miał być przede wszystkim biurowcem, na kilku najwyższych piętrach umieszczono apartamenty i taras widokowy. Niestety trwający Wielki Kryzys sprawił, że mało kto chciał odwiedzać taras. Mimo małego zainteresowania, które szybko zmniejszyło się po uruchomieniu tarasu widokowego na Empire State Building, taras funkcjonował do 1945 roku. Oprócz tarasu, na szczycie wieżowca znajdował się tzw. Cloud Club. Ekskluzywny klub funkcjonował do lat 70.. Po jego zamknięciu piętro przekształcono w normalne biura. Jako ciekawostkę warto dodać, że na najniższych piętrach wieżowca przez kilka lat wystawiano samochody.

W 1953 roku rodzina Chryslera, do której należał wieżowiec (budynek powstał z inicjatywy Waltera Chryslera i nigdy nie należał do koncernu, którego był prezesem) sprzedała go Williamowi Zeckendorfowi, który w 1957 roku sprzedał go Solowi Goldmanowi i Alexowi DiLorenzo. W latach 70. poziom wynajęcia powierzchni biurowych spadł do zaledwie 17%.

W kolejnych latach budynek jeszcze kilka razy zmienił właścicieli, dzięki którym ostatecznie udało się wynająć większą powierzchnię. Obecnie w 90% należy do Abu Dhabi Investment Council a w 10% do Tishman Speyer.