CASA 2.111 – hiszpański Heinkel He 111

W 1945 roku Hiszpańskie Siły Powietrzne wprowadziły do eksploatacji zbudowane na licencji niemieckie bombowce Heinkel He 111. Samoloty otrzymały oznaczenie CASA 2.111 i chociaż wywodziły się z konstrukcji z połowy II wojny światowej, pozostały w eksploatacji aż do 1975 roku.

Opis konstrukcji i eksploatacja

W 1937 roku Hiszpańskie Nacjonalistyczne Siły Powietrzne pozyskały kilka niemieckich bombowców typu Heinkel He 111B. Samoloty był nowoczesne i zyskały przychylne opinie załóg, ale było ich stanowczo za mało, aby utrzymać w linii kilka eskadr bombowych. W związku z tym już po zakończeniu wojny domowej w Hiszpanii, nowe władze zaczęły negocjacje z niemieckimi zakładami Heinkla w celu zakupienia licencji na produkcję He 111 i silników Jumo 211.

Kontrakt podpisano w 1941 roku, ale dopiero trzy lata później do Hiszpanii trafiła cała dokumentacja oraz pierwsi przeszkoleni w Niemczech pracownicy zakładów CASA.  Zgodnie z umową, zakłady Heinkla miały dostarczyć część podzespołów do zbudowania kilku maszyn oraz większość silników dla 200 zamówionych bombowców. Dostarczona dokumentacja dotyczyła maszyn w wersji He 111H-16 z końca 1942 roku.

Alianckie naloty i potrzeba uzupełniania strat sprawiły jednak, że do końca 1944 roku dostarczono jedynie około 20 silników oraz część wyposażenia. Pozwoliło to na zmontowanie pierwszych 10 kompletnych bombowców oznaczonych w Hiszpanii jako CASA 2.111A. Oblot prototypu miał miejsce 23 maja 1945 roku, już po kapitulacji Niemiec. W zakładach CASA znajdowało się wówczas kilkaset prawie ukończonych płatowców, ale bez silników. Próby zainstalowania w nich hiszpańskich silników Hispano-Suiza 12-Z89 nie przyniosła pozytywnych rezultatów. Władze Hiszpanii zaczęły więc szukać jednostek napędowych dla swoich bombowców dosłownie wszędzie. Niewielką partię silników pozyskano z Polski (przez Szwecję), ale najwięcej bo około 260 silników kupiono we Francji w 1949 roku.

Ostatecznie udało się zmontować 117 bombowców (według oficjalnych danych zbudowano 236 płatowców, jednak ze względu na problemy z silnikami w eksploatacji pozostawała tylko część maszyn). Samoloty były dokładnymi kopiami niemieckich He-111H-16, różniących się jedynie uzbrojeniem strzeleckim. Niestety pozyskane silniki były w kiepskim stanie, ponieważ znajdowały się w magazynach przez długi czas i nie były odpowiednio zabezpieczone. Awaryjne silniki i brak części zamiennych sprawiły, że znaczna część bombowców szybko została uziemiona. W kwietniu 1956 roku Hiszpanie kupili około 173 brytyjskich silników Rolls-Royce Merlin 500-29 o mocy 1577 KM każdy. Znacznie lepsze od starych niemieckich silników, pozwoliły na przywrócenie do służby kilkudziesięciu maszyn (CASA 2.111B).

Nowe silniki nie zmieniły jednak jednego podstawowego faktu – w latach 50. CASA 2.111 były całkowicie przestarzałe. Hiszpanie próbowali sprzedać kilka maszyn Irakowi, ale bez skutku (władze Iraku nie chciały inwestować w zakup maszyn pamiętających konstrukcyjnie lata 30.). Przed wycofaniem z eksploatacji samoloty uratowała Wojna o Ifni w Maroku (1957-1958). Hiszpańskie oddziały stacjonujące w tym rejonie wykorzystywały kilkadziesiąt bombowców 2.111 zarówno jako bombowce jak i maszyny bliskiego wsparcia i rozpoznawcze (2.111C). Kilka egzemplarzy przerobiono na samoloty transportowe (CASA 2.111E), a jeden z samolotów rozpoznawczych (CASA 2.111D) wykorzystywany był przez generała Francisco Franco.

W latach 60. bombowce zaczęto jednak systematycznie wycofywać z eksploatacji. Wycofywane samoloty trafiały często do magazynów, muzeów oraz… na plany filmowe. Hiszpańskie bombowce zagrały bowiem w dwóch filmach – Bitwa o Anglię z 1969 roku (w tym filmie zagrały również hiszpańskie myśliwce HA-1112, będące licencyjną kopią Messerschmittów BF 109G-2) i Patton z 1970 roku. W obu produkcjach samoloty zagrały niemieckie He 111, do których były bardzo podobne – różniąc się jedynie kształtem silników. Ostatecznie w 1975 roku wycofano z służby ostatni egzemplarz CASA 2.111. Do naszych czasów przetrwało około 14 maszyn, z których część została zmagazynowana. W 2003 roku wypadkowi uległ jedyny latający egzemplarz.

Dane taktyczno-techniczne