Błotniak – polski dywersyjny pojazd podwodny

Zaprojektowany w latach 70. pojazd podwodny Błotniak powstał z myślą o działaniach komandosów, zwłaszcza prowadzenia operacji dywersyjnych. Projekt od początku mierzył się z problemami technicznymi, a po ich przezwyciężeniu i wyprodukowaniu kilku prototypów zarzucono dalsze prace.

Na początku lat 70. dowództwo wojsk Układu Warszawskiego podjęło decyzję o rozpoczęciu prac nad pojazdami podwodnymi dla oddziałów polskich komandosów, które miały ułatwiać im prowadzenie operacji dywersyjnych. Prace nad pojazdem zlecono Wyższej Szkole Marynarki Wojennej w Gdyni.

Błotniak w zbiorach Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni – przed remontem (fot. Wikimedia Commons)

W 1978 roku ukończono pierwsze pojazdy określane jako przedprototypy, które miały posłużyć do testów koncepcji. Zespół projektowy podjął decyzję o zaprojektowaniu pojazdu zdolnego do transportu jednego płetwonurka w tzw. mokrej kabinie (co z jednej strony obniżało koszty prac, ale z drugiej znacząco wpływały na zmniejszenie komfortu pracy. Według założeń, pojazd miał holować ładunek wybuchowy, płetwonurków lub drugi pojazd. Zakładano również, że pojazd będzie mógł być przewożony przez ciężarówki i spuszczany do wody na specjalnych rampach, bądź zrzucany z śmigłowca, albo przewożony przez okręt podwodny.

Przeprowadzone próby przedprototypów wykazały, że pojazd całkowicie nie spełnia oczekiwań komandosów. Największym problemem było trudne sterowanie, zwłaszcza pod względem utrzymania głębokości. Dodatkowo w pozbawionym jakichkolwiek systemów nawigacyjnych pojeździe płetwonurek miał utrudnioną orientację w terenie. Kolejnym problemem była bardzo niska prędkość podwodna.

Błotniak w zbiorach Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni – przed remontem (fot. Wikimedia Commons)

W zaistniałej decyzji podjęto decyzję o przerwaniu prac i rozwiązaniu pierwszego zespołu projektowego. Nowy zespół, którego kierownikiem został Władysław Wojnowski, a pozostałymi członkami byli Jan Biegalski, Bogdan Sówka, Marian Pieszewski, Bartłomiej Jakus, Andrzej Domiszewski oraz Bogumił Śliwiński przystąpił do prac nad ulepszonym pojazdem pod koniec 1978 roku.

Tym razem udało się wyeliminować praktycznie wszystkie wady wykryte w przedprototypach. Znacząco ulepszono wyposażenie pojazdu, montując sonar, system automatycznego trymowania i utrzymywania głębokości, pojemniejsze akumulatory i nowe śruby. Błotniak, bo tak nazwano pojazd przeszedł kolejne próby pomyślnie i formalnie został przyjęty do eksploatacji, jednak ostatecznie nie podjęto produkcji seryjnej. Po krótkim okresie eksploatacji pojazd wycofano. Głównym powodem zawieszenia projektu był brak koncepcji wykorzystania pojazdu w zmieniających się realiach potencjalnego konfliktu, oraz cały czas niewystarczające osiągi Błotniaka.

Błotniak w zbiorach Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni – przed remontem (fot. Wikimedia Commons)

Do naszych czasów przetrwał prototyp nr. 2, prototyp z miejscem dla nurka w pozycji leżącej, oraz zrekonstruowany pojazd o numerze bocznym 003. Dodatkowo powstała wierna i w pełni sprawna replika, która wykorzystywana jest w różnych pokazach i inscenizacjach.