Bayard – wrak na końcu świata

Wrak żaglowca Lady Elizabeth na Falklandach jest jednym z bardziej znanych wraków statków. Niewielu jednak wie, że 1500 km na wschód od wysp znajduje się bardzo podobny wrak żaglowca Bayard, o którego istnieniu mało kto wie. Zlokalizowany jest w zatoce Ocean Harbour w Georgii Południowej.

Georgia Południowa

Georgia Południowa to brytyjska wyspa należąca do terytorium zamorskiego Georgii Południowej i Sandwichu Południowego. Do 1985 roku obie wyspy podlegały administracyjnie pod Falklandy, ale ostatecznie wyłączono je i przekształcono w samodzielną jednostkę administracyjną. Z obu wysp Georgia Południowa jest największa i ma 3528 km² powierzchni. Jej najwyższy szczyt Mount Paget, wznosi się na aż 2934 m n.p.m.

Na wyspie mieszka kilkadziesiąt osób, sezonowo więcej. Największą i najważniejszą osadą jest King Edward Point, zamieszkane w zależności od sezonu przez 12-22 osób. Głównym zajęciem mieszkańców jest prowadzenie badań naukowych oraz wspieranie statków rybackich operujących na tych wodach. Dodatkowo mieszkańcy stacji stanowią lokalny garnizon wojskowy, który dba o bezpieczeństwo w regionie. Tuż obok osady znajduje się opuszczone miasteczko rybackie i stacja wielorybnicza Grytviken, przekształcone w muzeum.

Samą Georgię Południową odkrył prawdopodobnie w 1675 roku Anthony de la Roché. Ze względu na swoje położenie i bliskość koła podbiegunowego, dopiero 17 stycznia 1775 roku na wyspę dotarli pierwsi badacze pod dowództwem kapitana Jamesa Cooka. Do 1913 roku na wyspę dotarło 131 statków, głównie wielorybniczych, których załogi często cumowały w licznych zatokach podczas obróbki złowionych wielorybów. Organizowano wiele małych osad i stanowisk na lądzie, jednak nie miały one stałego charakteru. W 1909 roku uruchomiono pierwsze stałe bazy wielorybnicze. Z czasem na wyspie powstały również brytyjskie stacje badawcze. W 1964 roku zlikwidowano ostatnią stałą bazę wielorybniczą.

Podczas Wojny o Falklandy wyspę zajęły wojska argentyńskie. W związku z tym działające jeszcze stacje badawcze zamknięto. Brytyjczycy odbili wyspę 25 kwietnia 1982 roku w ramach operacji Paraquet. Liczący 90 żołnierzy argentyński garnizon został zmuszony do poddania się. W trakcie walk Brytyjczycy uszkodzili argentyński okręt podwodny Santa Fe. Załoga porzuciła jednostkę w pobliżu Grytviken. Następnie okręt został przejęty przez Brytyjczyków i zatopiony na morzu. Po odzyskaniu wyspy wznowiono działalność stacji badawczych na wyspie.

Bayard

Operujące wokół Georgii Południowej statki wielorybnicze wymagały sporych zapasów. W związku z tym na przełomie  XIX i XX wieku w wykorzystywanych przez wielorybników zatokach zaczęto przygotowywać magazyny z zapasami. W szczególności potrzebne były zapasy węgla. W związku z tym w zatoce Ocean Harbour zacumowano dawny żaglowiec Bayard, który przekształcono w hulk węglowy.

Jednostka została zbudowana w 1864 roku jako żelznokadłubowy trójmasztowiec o długości 67 m i tonażu 1028 ton. Zwodowano ją w stoczni T. Vernon and Son z Liverpoolu. Pierwszym właścicielem jednostki był armator Hall Line. W 1868 roku zakupiła ją firma Sun Shipping Company, a w 1881 roku Foley and Company. Bayard wykorzystywany był do transportu ludzi i ładunku zarówno przez Atlantyk jak i Ocean Spokojny.

6 maja 1885 roku podczas rejsu wokół Nowej Fundlandii, Bayard wpadł na górę lodową. Mimo uszkodzeń uszkodzeń, 23 maja dopłynął do celu i został wyremontowany. Rosnąca popularność napędu parowego sprawiła jednak, że żaglowiec zaczęto uznawać za przestarzały. W związku z tym sprzedano go ponownie z myślą o przekształceniu w hulk węglowy w Georgii Południowej.

Po usunięciu zbędnego wyposażenia, żaglowiec dotarł na wyspę i został zacumowany w zatoce Ocean Harbour. Niestety 6 czerwca 1911 roku w trakcie sztormu zerwała się kotwica i jednostka została wyrzucona na skały. W tej sytuacji wrak porzucono i pozostawiono własnemu losowi. Mimo upływu lat, wrak Bayarda cały czas dzielnie opiera się falom, sztormom i mroźnej pogodzie. Ze względu na specyfikę miejscowego klimatu, znajdująca się blisko brzegu jednostka zaczęła zarastać typowymi dla wyspy krzewami, które pokryły cały pokład.

Na koniec warto dodać, że na Falklandach znajduje się bardzo podobny wrak żaglowca Lady Elizabeth, który również służył jako hulk i zerwał się z kotwicy ale w 1936 roku.