Po zakończeniu II wojny światowej Europa była w ruinie. Przemysły zbrojeniowe państw podbitych wcześniej przez III Rzeszę praktycznie nie istniały, a groźba wybuchu nowej wojny rosła z każdym dniem. Odbudowywane armie potrzebowały szybkich dostaw sprzętu wojskowego. Aby sprostać zapotrzebowaniu na samoloty myśliwskie dla lotnictwa Czechosłowackiego, zakłady Avia opracowały samolot myśliwski Avia S-199. Maszyna ta była wierną kopią niemieckiego Messerschmitta BF 109
Geneza
W drugiej połowie lat 40. ZSRR nie było jeszcze gotowe do dostarczania uzbrojenia państwom, które weszły do sowieckiej strefy wpływów. Musiały one radzić sobie same, często korzystając z odzyskiwanego uzbrojenia jakie pozostawiły walczące armie. W nieco lepszej sytuacji była Czechosłowacja, która produkowała w czasie wojny sprzęt wojskowy dla III Rzeszy.
Samoloty Avia S-199 powstały na bazie planów i podzespołów niemieckich myśliwców Messerschmitt Bf 109 G-6 i G-14, produkowanych podczas wojny na terytorium Czechosłowacji. Zakłady Avia posiadały doświadczenie, części i sprzęt do kontynuowania budowy, oczywiście nie posiadając żadnych licencji.
Brakowało jedynie oryginalnych niemieckich silników Daimler-Benz DB 605. W związku z tym konstruktorzy z zakładów Avia przystosowali projekt do silników Junkers Jumo 211, wykorzystywanych w czasie wojny min. w bombowcach Junkers Ju-88. Produkcja tych jednostek napędowych była możliwa w Czechosłowacji.
Czechosłowacki Messerschmitt
Prace nad samolotem ruszyły w 1946 roku i zakończyły się oblotem prototypu 25 kwietnia 1947 roku. Maszyna okazała się trudna w pilotażu, ponieważ nowy silnik miał gorsze parametry w porównaniu z oryginalnym, a jakość części również nie była najlepsza.
Mimo to dowództwo czechosłowackiego lotnictwa zamówiło kilkaset nowych samolotów. Nie liczyła się jakość maszyn, ważne było, że mogą być dostarczone. Pierwszy seryjny samolot był gotowy 2 lutego 1948 roku. Produkcja samolotów trwała do 1949 roku i zakończyła się zbudowaniem około 603 maszyn różnych wariantów (wersje szkolne, oraz różniące się konstrukcją silnika).
Czechosłowaccy piloci nadali S-199 przydomek „muł”, ponieważ samoloty te bardzo opornie reagowały na stery. Ze względu na rosnącą ilość problemów technicznych i trudną eksploatację, w 1951 roku zaczęto je stopniowo wycofywać ze służby. Ostatnie S-199 zniknęły z czechosłowackich jednostek bojowych w 1955 roku.
Izraelska sława
Na początku 1948 roku nowo powstająca armia Izraela zakupiła 25 samolotów Avia S-199 dla swojego lotnictwa. Pierwsze samoloty dostarczono do Izraela 20 maja 1948 roku, już w trakcie walk o niepodległość. Samoloty zaczęto pospiesznie składać. 29 maja pierwsze 4 maszyny weszły do eksploatacji, bez szkolenia załóg.
Natychmiast ujawniły się olbrzymie wady eksploatacyjne samolotów oraz liczne usterki. Mimo to S-199 wzięły udział w wielu operacjach bojowych, ale ich skuteczność w walce była znikoma. Z drugiej strony obecność samolotów z Gwiazdą Dawida na niebie miała olbrzymie znaczenie propagandowe.
Do zakończenia walk w lipcu 1949 roku utracono 12 maszyn. Pozostałe były w jednak w bardzo kiepskim stanie. Zwykle sprawnych było około 5-6 samolotów. Na początku lat 50. zaczęto je stopniowo wycofywać z eksploatacji. Mimo małego wpływu na przebieg walk, samoloty te okazały się idealnym narzędziem walki propagandowej.
Konstrukcja
Samoloty Avia S-199 powstały w pełni na bazie planów Messerschmittów Bf 109. Odziedziczyły po nich ogólną konstrukcję i wyposażenie. Jedyną różnicą był nowy silnik oraz inne uzbrojenie, ponieważ jednostka napędowa Junkersa nie pozwalała na zamontowania działka 20 mm w silniku.
S-199 miał 9,9 m rozpiętości skrzydeł i 8,9 m długości. Maksymalna masa startowa samolotu wynosiła 3740 kg. Napęd stanowił dwunastocylindrowy silnik Junkers Jumo 211F o mocy 1322 KM. Zapewniał on prędkość maksymalna 590 km/h i zasięg około 850 km.
Uzbrojenie samolotów składało się z 2 karabinów maszynowych MG 131 kalibru 13 mm i 2 działek MG 151/20 kalibru 20 mm. Ponadto samolot mógł zabrać ładunek bomb składający się albo z jednej bomby 250 kg, albo 4 bomb po 70 kg każda.
Zapchaj dziura
Samoloty Avia S-199 można określić jako „zapchaj dziury” w lotnictwie czechosłowackim. Maszyny wprowadzono do eksploatacji z braku innych rozwiązań i z kiepską perspektywą dostaw nowych samolotów z ZSRR. Pośpiech w ich budowie sprawił, że konstrukcja maszyn była nie tylko niedopracowana i awaryjna, ale również nie przemyślana.
Wśród licznych wad S-199 najczęściej wymienia się wadliwy system synchronizacji karabinów maszynowych, które często uszkadzały śmigła, kiepski silnik, który ze względu na swoje rozmiary utrudniał widoczność. W połączeniu z wadą oryginalnych Bf 109, czyli wąskim rozstawem podwozia powodowało to liczne wypadki podczas startów i lądować. S-199 były więc zaledwie cieniem swoich niemieckich pierwowzorów.
Mimo wyprodukowania kilkuset egzemplarzy, ich historia najbardziej związana jest z zaledwie 25 samolotami, które wykorzystywał Izrael podczas wojny o niepodległość.
