Autor tworząc utwór uzyskuje pewne prawa chroniące stworzone przez niego treści. Każdy ma prawo do ochrony swojej twórczości i czerpania z niej korzyści. Nie można przyzwolić na kradzież i wykorzystywania treści bez zgody autora, a co więcej przypisywania sobie autorstwa cudzego dzieła. Dlatego też Polskie prawo wyróżnia osobiste oraz majątkowe prawa autorskie. W nauce prawa wyróżnia się trzy modele ochrony praw autorskich.

Modele prawa autorskiego

Pierwszym modelem jest model francuski, którym charakteryzuje się dualizmem praw autorskich przez ich rozróżnienia na osobiste oraz majątkowe. W modelu tym dopuszczalna jest sytuacja, kiedy prawa te przysługiwać będą różnym osobom.

Drugim z nich jest model germański, zwany także monistycznym, który zakłada, iż prawa osobiste i majątkowe tworzą jedno prawo podmiotowe, które jest ograniczone czasowo.

Trzeci model, zwany modelem copyright, koncentruje się wokół uprawnień majątkowych autora i popularny jest w państwach, w których obowiązuje system common .

Autorskie prawo majątkowe i autorskie prawa osobiste

Autorskie prawa osobiste

Polski ustawodawca przyjął koncepcję modelu francuskiego rozdzielając prawa majątkowe oraz prawa osobiste. Autorskie prawa osobiste są to prawa, które przysługują twórcy z tytułu, iż to właśnie on stworzył dzieło. Podkreślenia wymaga fakt, iż w przeciwieństwie do dóbr osobistych czy innych chronionych prawnie dóbr nie gasną one z chwilą śmierci autora. Nawet po śmierci twórcy autorskie prawa osobiste mogą być dochodzone przez jego rodzinę lub organizację chroniącą prawa artystów i wykonawców.

Treść osobistych praw autorskich, zgodnie z art. 16 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. Dz. U. z 2006 r., nr 90, poz. 631 z późn. zm.) koncentruje się wokół autorstwa utworu;  oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem i udostępniania go anonimowo; nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania, a także decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności i  nadzoru nad sposobem korzystania z utworu. Nikt nie może podawać się za autora tekstu i korzystać ze związanych z tym uprawnień. Tylko faktyczny autor ma prawo do zmiany treści czy formy utworu i to jego wizja w tym względzie jest wiążąca.

Autorskie prawa majątkowe

Autorskie prawa majątkowe mają na celu chronić majątkowe interesy twórcy, gdyż to jemu i tylko jemu, co do zasady przysługują profity związane z wykorzystywaniem stworzonego utworu. W odróżnieniu od praw osobistych, prawa majątkowe są ograniczone czasowo i okres ochrony wynosi 70 lat od dnia jego publikacji lub rozpowszechnienia. Polskie prawo odwołuje się do modelu własnościowego, gdyż podobnie jak z prawem własności, ustawa nie definiuje w sposób wyraźny treści tego prawa. Zakłada się, iż twórcy przysługuje każdy sposób wykorzystywania utworu, który nie został w ustawie wyłączony.

W odróżnieniu od praw osobistych prawa majątkowe są zbywalne i dziedziczne, dlatego mogą być przedmiotem obrotu i przynosić autorowi dzieła dochody z tytułu wykorzystywania jego utworu przez inne osoby.


Nie ulega wątpliwości, iż stworzenia dzieła jest procesem twórczym wymagającym od autora wielkiego nakładu. Prawo ma za zadanie ten wysiłek chronić i umożliwiać twórcy rozporządzanie swoim utworem według swojego uznania.


Discover more from SmartAge.pl

Subscribe to get the latest posts sent to your email.

Wspieraj SmartAge.pl na Patronite
Udostępnij.
SmartAge.pl
Przegląd prywatności

Ta strona korzysta z ciasteczek, aby zapewnić Ci najlepszą możliwą obsługę. Informacje o ciasteczkach są przechowywane w przeglądarce i wykonują funkcje takie jak rozpoznawanie Cię po powrocie na naszą stronę internetową i pomaganie naszemu zespołowi w zrozumieniu, które sekcje witryny są dla Ciebie najbardziej interesujące i przydatne.