Argentyński czołg średni Tanque Argentino Mediano

Czołg średni Tanque Argentino Mediano (pol. Argentyński Czołg Średni) został zaprojektowany w latach 70. przez niemieckie zakłady Thussen-Henschel na zamówienie argentyńskie, ale produkcję podjęto w specjalnie powołanych w tym celu zakładach TAMSE.

Geneza

Siły zbrojne Argentyny po II wojnie światowej uzbrojone były głównie w sprzęt pochodzący z Stanów Zjednoczonych bądź innych państw alianckich. Ogólnie panujący spokój na kontynencie i brak zagrożenia konfliktem zbrojnym na pełną skalę sprawiły, że przez lata nie podejmowano kroków w celu modernizacji armii. W związku z tym podstawowymi czołgami do lat 60. były pamiętające II wojnę światową czołgi średnie M4A4 Sherman Firefly.

Stan techniczny tych pojazdów był wówczas już tak kiepski, że Argentyńskie władze musiały podjąć działania w celu znalezienia następcy poczciwych Shermanów. Krajowy przemysł nie był w stanie ani zaprojektować od podstaw nowego czołgu, ani podjąć się produkcji licencyjnej, bez zagranicznego wsparcia technologicznego.

W związku z tym argentyńskie władze podjęły próbę pozyskania nowych czołgów z Stanów Zjednoczonych. Ostatecznie udało się jednak zakupić tylko partię 50 czołgów M41 Walker Bulldog, które w praktyce prezentowały niewiele większe możliwości bojowe od Shermanów. Amerykanie nie byli w tym czasie skorzy do sprzedaży kolejnych partii czołgów do targanej politycznymi niepokojami Argentyny (w latach 60. w Argentynie kilkukrotnie zmieniły się władze i doszło do kilku zamachów stanu).

Brak dostępu do amerykańskiego sprzętu sprawił, że jedynym wyjściem było poszukanie dostawcy nowego uzbrojenia w Europie. W pierwszej kolejności władze Argentyny zwróciły się do Francji, skąd pozyskano 80 czołgów lekkich AMX-13 oraz liczne inne pojazdy wojskowe. Chociaż nowe czołgi prezentowały się lepiej od Shermanów, dalej nie zapewniały znaczącego wzrostu możliwości bojowych sił pancernych.

Kolejnym problemem były specyficzne warunki w jakich miały działać czołgi (wąskie drogi, potrzeba pokonywania dużych odległości marszem, bez możliwości korzystania z kolei itp.), co znacząco ograniczało listę potencjalnych nowych czołgów. W 1973 roku stworzono więc docelową specyfikację dla zupełnie nowego pojazdu, w celu zlecenia jego budowy zewnętrznym podmiotom. Ostatecznie budowę czołgów zlecono niemieckiej firmie Thussen-Henschel. Tak rozpoczęła się historia czołgu TAM.

Z ziemi niemieckiej do argentyńskiej

Aby sprostać oczekiwań argentyńskich wojskowych, niemiecki zespół projektowy stworzył całkowicie nowy czołg w oparciu o znacząco zmodyfikowany kadłub bojowego wozu piechoty Marder. Wzmocniono jego konstrukcję, tak aby możliwe było zainstalowanie wieży z armatą kalibru 105 mm. W 1976 roku zbudowano dwa prototypy, które wysłano na trwające dwa lata testy w Argentynie. W ich trakcie pojazdy przejechały 10 000 km, wykazując się przy tym dużą niezawodnością. Trzeci prototyp zbudowany równolegle wykorzystywano w Niemczech do prób i prac nad dopracowaniem konstrukcji.

W 1979 roku czołg nazwany Tanque Argentino Mediano (TAM) został przyjęty do uzbrojenia argentyńskiej armii. Władze kraju powołały równocześnie do życia zakłady TAMSE, które miały podjąć się budowy czołgów w Argentynie. Po przetransferowaniu technologii, rozpoczęto budowę pierwszych z 200 czołgów oraz 312 transporterów opancerzonych VCTP, zaprojektowanych na podstawie tego samego podwozia co czołgi TAM.

W 1983 roku produkcję przerwano z powodu problemów finansowych. Równocześnie z zamówienia na czołgi wycofało się Peru, które chciało pozyskać 80 pojazdów. Dopiero w 1994 roku wznowiono produkcję pozostałych wozów. Do 1995 roku zbudowano 200 czołgów TAM oraz 216 bojowych wozów piechoty VCTP i VCPC, a także 19 samobieżnych armato-haubic VCA-155 i 50 samobieżnych moździerzy VCTM. Powstały również projekty samobieżnych wyrzutni rakiet VCLC, ale nie podjęto produkcji seryjnej.

Wraz z wypełnieniem kontraktu, zakłady TAMSA zostały zamknięte. W 2010 roku władze Argentyny uruchomiły program modernizacji posiadanych czołgów TAM do standardu C2. Prace zlecono izraelskim zakładom Elbit Systems. W ramach prac czołgi miały otrzymać nowe wyposażenie elektroniczne. Pierwsze zmodernizowane pojazdy dostarczono w marcu 2013 roku.

Czołgi TAM nigdy nie wzięły udziału w walkach, w związku z czym niemożliwe jest ocenienie ich potencjału bojowego. Z drugiej strony czołgi te w porównaniu z innymi pojazdami tej klasy są stosunkowo lekkie i słabo opancerzone, jednak z drugiej strony dysponują dobrymi osiągami i są dopasowane do trudnych warunków terenowych panujących w Argentynie. Prawdopodobnie pozostaną w eksploatacji jeszcze przez długi czas. Mimo podejmowanych prób rozpoczęcia produkcji eksportowej, ostatecznie nie udało się ich sprzedać do żadnego kraju.

Konstrukcja

Czołgi Tanque Argentino Mediano mają 6,75 m długości, 3,25 m szerokości i 2,42 m wysokości, oraz masę 30,5 tony. Napęd stanowi sześciocylindrowy silnik diesla MTU-MB 833 Ka-500 o pojemności 22,4 litra i mocy 720 KM. Zapewnia on prędkość maksymalną 75 km/h na drodze i 45 km/h w terenie. Uzbrojenie składa się z armaty FM K.4 Modele 1L kalibru 105 mm, będącej licencyjną wersją niemieckiej armaty Rh-105-30 kalibru 105 mm. Załoga liczy 4 żołnierzy, a koszt jednego pojazdu w 1983 roku wynosił około 1,5 mln dolarów współcześnie około 3,69 mln dolarów).