Angara – jeden z najstarszych zachowanych lodołamaczy

Lodołamacze to statki, które zwykle mogą pochwalić się długą, monotonną i nieco zapomnianą historią. Wiele tego typu jednostek, zwłaszcza w Europie Północnej po latach służby zamiast trafić do stoczni złomowej staje się muzeami. Wśród kilku najstarszych zachowanych jednostek tego typu znajduje się rosyjski lodołamacz Angara z 1900 roku.

Geneza

Najwięcej lodołamaczy wykorzystywanych było i nadal jest w Rosji, Finlandii i Kanadzie. W innych krajach również znajduje się sporo lodołamaczy, ale nie mają one tak dużego znaczenia dla gospodarki i funkcjonowania flot. Jednym z akwenów, na których zwłaszcza na przełomie XIX i XX wieku lodołamacze miały dużo pracy było jezioro Bajkał. Jest to najgłębsze jezioro na świecie i drugie pod względem powierzchni w Azji. W związku z tym ma duże znacznie dla lokalnego przemysłu, oraz mieszkańców.

Z myślą o przemieszczaniu towarów, surowców oraz ludzi pod koniec XIX wieku rozpoczęto rozbudowę kolei wokół jeziora. Aby zwiększyć jej przepustowość potrzebne było jednak połączenie przecinające jezioro Bajkał. Jedyną opcją było więc utworzenie połączenia promowego. W związku z tym rosyjska kolej zamówiła w Wielkiej Brytanii specjalny prom pasażersko-kolejowy Bajkał oraz lodołamacz Anagara, który miał wspierać prom podczas rejsów po zamarzniętym jeziorze.

Obie jednostki zbudowano w brytyjskiej stoczni Armstrong Whitworth w Newcastle a następnie rozebrano i wysłano w częściach do Listwianki koło Irkucka (dzisiaj część Irkucka), gdzie w lokalnej stoczni statki złożono i zwodowano. Według założeń, Bajkał miał pływać regularnie przez jezioro, do momentu gdy pokrywa lodowa zwiększy grubość powyżej 70 cm. Od tego momentu prom miał pływać wspólnie z lodołamaczem Angara, który torowałby mu drogę.

Z Wielkiej Brytanii do Rosji

Po zbudowaniu w Wielkiej Brytanii, rozmontowaniu i wysłaniu do Rosji, lodołamacz Angara został zwodowany 25 lipca 1900 roku w stoczni w miejscowości Listwianka. Statek miał długość 61 m i wyporność 1400 ton. Napęd stanowiły silniki parowe o mocy 1250 KM zapewniające prędkość około 12 węzłów. Kariera jednostki została przerwana w 1906 roku, kiedy z powodu problemów finansowych przeniesiono go do rezerwy. Przywrócono go do służby w 1916 roku, ale już w 1917 roku został przejęty przez władze i przystosowany również do rejsów pasażerskich.

W trakcie rewolucji październikowej przejęły go oddziały bolszewickie, które zainstalowały na nim uzbrojenie w postaci dwóch dział kalibru 152 mm oraz 4 karabiny maszynowe. W tej konfiguracji zaczęto go wykorzystywać do atakowania pozycji Korpusu Czechosłowackiego, który wspierał oddziały tzw. Białej Armii. Pod koniec 1918 roku statek został przejęty przez Białą Armię i rozbrojony. W styczniu 1920 roku na jego pokładzie dokonano egzekucji więźniów z Irkucka, głównie sympatyzujących z Bolszewikami.

W maju 1920 roku lodołamacz został przejęty przez Bolszewików i ponownie wykorzystano go do zwalczania oddziałów Białej Armii.  Po zakończeniu walk, w październiku 1922 roku Angara wyremontowano i przywrócono do roli lodołamacza operującego na Bajkale. Podczas jednego z rejsów, 25 grudnia 1929 roku prawie zatonął podczas jednego z rejsów. W latach 1931-1932 przeprowadzono generalny remont jednostki. Kolejny remont planowano na czerwiec 1941 roku, ale niemiecki atak na ZSRR sprawił, że z niego zrezygnowano.

Dalsze losy

Ostatecznie drugi generalny remont lodołamacza rozpoczęto w 1949 roku, ale zakończono go dopiero w lipcu 1960 roku z powodu problemów stoczniowych. Mimo prac, w 1962 roku podjęto decyzję o jego wycofaniu z eksploatacji i zacumowaniu przy brzegu w Irkucku. Wykorzystywano go do różnych zadań do 1975 roku a później pozostawiono własnemu losowi. Planowano jego zezłomowanie, ale prac nie rozpoczęto.

W 1979 toku podjęto decyzję o przekształceniu go w muzeum przy elektrowni wodnej w Irkucku. Niestety w 1983 roku lodołamacz prawie spłonął i częściowo zatonął. W 1987 roku podniesiono go z dna i rozpoczęto remont w celu odbudowania go do stanu nadającego się do udostępnienia zwiedzającym. Ostatecznie 5 listopada 1990 roku prace zakończono, i zacumowano Angara w Irkucku.

Podsumowanie

Lodołamacz Angara nie był bardzo wyjątkową jednostką. Pod względem swojej konstrukcji był jednym z wielu lodołamaczy jakie powstały na przełomie wieków. Wyróżniał się jednak tym, że był jednostką zbudowaną z myślą o wodach śródlądowych. Ze względu na jego długą historię podjęto decyzję o przekształceniu go w muzeum. Proces ten był trudny i wielokrotnie o mały włos nie skończył się dla lodołamacza złomowaniem.

Obecnie jest to jeden z kilku najstarszych lodołamaczy jakie zachowano. Wszystkie te jednostki pochodzą z przełomu XIX i XX wieku i zachowane są w kilku krajach. Każda z nich ma swoją, często długą i nietypową historię.

Źródło zdjęć: Depositphotos.com