A7 Medium Tank – zapomniany ojciec brytyjskich czołgów

Zbudowany na przełomie lat 20. i 30. brytyjski czołg średnie A7 Medium Tank powstał w zaledwie 3 prototypach. Nigdy nie wprowadzono go do produkcji, ale opracowane dla niego rozwiązania miały istotny wpływ na rozwój brytyjskich czołgów, które produkowano na początku II wojny światowej.

Geneza

W połowie lat 20. podstawowymi brytyjskimi czołgami średnimi były świeżo opracowane czołgi Vickers Medium Mark I oraz Mark II. Zastąpiły one w jednostkach liniowych ostatnie czołgi romboidalne pamiętające I wojnę światową. Ich następcą miały być czołgi wielowieżowe, których prototypy zaczęły powstawać już na początku lat 20. Jednym z nich był A1E1 Independent. Z racji eksperymentalnego charakteru tej konstrukcji, docelowym czołgiem miał być będący jego rozwinięciem Medium Mark III (A6), jednak i on nie wszedł do produkcji seryjnej.

Problemem czołgów wielowieżowych była ich skomplikowana konstrukcja oraz wysoki koszt. W związku z tym Brytyjska Armia zaczęła szukać alternatywy w postaci nieco lżejszego i tańszego czołgu, który byłby łatwiejszy w masowej produkcji. Prosta rezygnacja z dodatkowych wieżyczek z karabinami maszynowymi była już istotnym krokiem ku opracowaniu odpowiedniego pojazdu. Zlecenie opracowania takiego pojazdu otrzymała w 1929 roku fabryka Royal Ordnance Factory w Woolwich, a pojazd otrzymał oznaczenie A7 Medium Tank.

Długie próby

Początkowo projekt A7 Medium Tank był po prostu uproszczonym czołgiem Medium Mark III, w którym usunięto dodatkowe wieżyczki z karabinami maszynowymi. Aby znaleźć odpowiednie rozwiązania techniczne dla czołgu, podjęto decyzję o budowie 3 prototypów oznaczonych odpowiednio A7E1, A7E2 i A7E3.

Pierwsze dwa różniły się zastosowaną przekładnią – pierwszy otrzymał czterobiegową przekładnię Armstrong Siddeley, a drugi hydrauliczną, planetarną przekładnię Wilsona oraz szczegółami podwozia. Wspólne dla obu prototypów były ośmiocylindrowy silnik benzynowy Armstrong Siddeley o mocy 120 KM, planetarny układ kierowniczy oraz podwozie wywodzące się z działa samobieżnego Birch Gun. Uzbrojenie składało się z umieszczonej w wieży armaty QF 3 kalibru 47 mm oraz dwóch karabinów maszynowych kalibru 7,7 mm w wieży oraz z przodu obok kierowcy. Załoga liczyła 5 osób.

Podczas prób wyszły na jaw problemy z napędem, który był za słaby. Czołgi rozwijały prędkość maksymalną do 24 km/h zamiast zakładanych 40 km/h. Podwozie A7E1 uznano za bardzo słabe, natomiast podwozie A7E2 za nieco lepsze, ale bardzo awaryjne. Rozważano wykorzystanie zawieszenia Vickers-Horstmann z czołgu A6, ale uznano je za zbyt ciężkie. W związku z tym po latach prób, w 1936 roku dalsze prace nad dwoma pierwszymi prototypami wstrzymano.

W międzyczasie, w 1934 roku opracowano prototyp A7E3, który otrzymał najpierw jeden, a potem dwa sześciocylindrowe silniki diesla AEC o łącznej mocy 280 KM i pojemności 7,7 litra. Prace nad tym egzemplarzem trwały do 1936 roku. Podczas prób prototyp ten wykazał o wiele lepsze osiągi, w tym prędkość maksymalną rzędu 39 km/h po drogach i 26 km/h w terenie. Dalej jednak występowały problemy z zawieszeniem oraz hamulcami.

Aby rozwiązać problem z napędem, rozważano instalację potężnego dwunastocylindrowego silnika Liberty L-12 o pojemności 27 litrów i mocy 400 KM, ale był on za mocny dla wybranego zawieszenia. W tej sytuacji dalsze prace nad czołgiem przerwano w 1937 roku.

Ojciec brytyjskich czołgów

Chociaż prace nad czołgami A7 zakończyły się niepowodzeniem, nie oznaczało to zmarnowanego potencjału. Dobrze przetestowana wieża została uznana za bardzo dobrą do zainstalowania na opracowywanych czołgach szybkich A9 i A10 (ale z armatą 2 pdr kalibru 40 mm.  Układ napędowy z wersji A7E3 zaadaptowano natomiast w czołgu piechoty A12, czyli Infantry Tank Mark II Matilda II. Ogólny układ podwozia został natomiast zaadaptowany po modyfikacjach w projekcie czołgu piechoty A22, czyli Churchillu.

Tym samym nieudany A7 Medium Tank wpłynął i to znacząco, na rozwój dalszych pojazdów, które stały się podstawowymi czołgami brytyjskiej armii w momencie wybuchu II wojny światowej. Zastosowane w nim rozwiązania przetrwały więc długie lata w wielu udanych czołgach.