W trakcie Zimnej Wojny zarówno w Stanach Zjednoczonych jak i ZSRR opracowano specjalistyczne samoloty służące jako powietrzne punkty dowodzenia. Zadaniem maszyn było koordynowanie działań sił zbrojnych oraz wojsk strategicznych na wypadek globalnego konfliktu nuklearnego. Jednymi z takich samolotów były radzieckie Ił-80WKP, opracowane w latach 80.

Początkowo w ZSRR w roli powietrznych punktów dowodzenia (po angielsku często samoloty tego typu nazywane są Doomsday Plane, a po rosyjsku самолеты дня суда – samoloty dnia sądu) wykorzystywano przebudowane pasażerskie Ił-18, oznaczone jako Ił-22 Zebra. Wadą tych maszyn był jednak mały zasięg i brak możliwości tankowania w powietrzu, co w praktyce nie pozwalało na prowadzenie działań w sytuacji konfliktu nuklearnego.

Ił-80WKP
Ił-80WKP

W związku z tym pod koniec lat 70. Radziecka armia zaczęła szukać następcy Zebr. Wybór padł na wprowadzane do służby, cywilne samoloty pasażerskie Ił-86.  Ze względu na swoje rozmiary, samoloty te idealnie nadawały się do przebudowy na powietrzne centra dowodzenia. Projekt budowy tych samolotów utrzymywany był w ścisłej tajemnicy.

Oblot pierwszego prototypu przebudowanego Ił-a-86 miał miejsce 29 maja 1985 roku. Samolot otrzymał nieznacznie zmodernizowany kadłub, z którego usunięto okna i część drzwi, a wewnątrz zainstalowano dodatkowe zbiorniki paliwa, połączone z systemem pobierania paliwa w locie. Po odbyciu serii prób, nowa maszyna oznaczona jako Ił-80WKP (chociaż na samolotach umieszczane jest oznaczenie Ił-86) została wyposażona w rozbudowane systemy elektroniczne, typowe dla samolotów dowodzenia (przy czym w przeciwieństwie do Amerykanów, Rosjanie skrzętnie ukrywają zawartość swojego doomsday plane). Oblot tej wersji maszyny miał miejsce 5 marca 1987 roku, jednak do służby samolot wszedł dopiero w 1992 roku.

Ił-80WKP (fot. nieznany)
Ił-80WKP (fot. nieznany)

Łącznie zbudowano 4 takie samoloty, przy czym prawdopodobnie dwa służą jako powietrzne centra dowodzenia, natomiast dwa kolejne wykorzystywane są do innych celów, czego dowodem mają być różnice w wyglądzie maszyn. Dostępne informacje na temat samolotów są dosyć ubogie. Ił-80 ma 59,5 m długości, 48 m rozpiętości skrzydeł, napęd stanowią 4 silniki Kuzniecow NK-86. Cechą charakterystyczną samolotów są znajdujące się na górze kadłuba anteny systemów łączności, ukryte pod specjalnymi kopułkami. Dodatkowo pod skrzydłami obok silników umieszczono dwa generatory, zapewniające zasilanie rozbudowanym systemom elektronicznym.

Samoloty operują z 6992. Bazy Lotnictwa Transportowego w Czkałowsku, gdzie stacjonują również rosyjskie samoloty wczesnego ostrzegania A-50. Chociaż w 2016 roku rozpoczęto prace nad następcami Ił-ów-80, samoloty te cały czas utrzymywane są w pełnej tajemnicy i bardzo rzadko są prezentowane publicznie – do tej pory zaprezentowano je jedynie w 2010 roku podczas defilady nad Moskwą i w 2012 roku na lotnisku w Żukowskim.

Ił-80WKP (fot. nieznany)
Ił-80WKP (fot. nieznany)

Według dostępnych informacji obecnie trwają równolegle prace nad następcą Ił-ów-80, budowanym na bazie Ił-a-96, oraz modernizacja samych Ił-80 do nowych wersji. Docelowo wszystkie 4 samoloty zostaną przerobione, jednak ze względu na cięcia budżetowe, oraz prawdopodobnie różne zadania do jakich zaprojektowano samoloty tego typu, nie wiadomo czy plany zostaną zrealizowane.

Wspieraj SmartAge.pl na Patronite
Udostępnij.