Brytyjskie królowe mórz – Queen Mary i Queen Elizabeth

Przez wiele lat brytyjskie liniowce królowały na morzach i oceanach. W latach 20. XX wieku sytuacja zaczęła się jednak zmieniać, ponieważ rywalizacja między ówczesnymi potęgami morskimi przybrała na sile. Palmę pierwszeństwa zaczęli przejmować Francuzi. W związku z tym linie Cunard zamówiły dwa superliniowce, które miały przywrócić brytyjskie panowanie na Atlantyku – RMS Queen Mary i RMS Queen Elizabeth.

Geneza

Pod koniec lat 20. rozpoczął się nowy wyścig prędkości i luksusu na Atlantyku. W Niemczech i Francji rozpoczęto budowę nowoczesnych superszybkich transatlantyków, które po wejściu do służby przyćmiły brytyjskie statki pod każdym względem. Wśród nowych superliniowców znalazły się takie statki jak Bremen, Europa oraz na początku lat 30. Normandie, wyróżniające się nowoczesnym napędem zapewniającym duże prędkości oraz ciekawym wykończeniem wnętrz, zapewniającym luksus, ale w nowym wydaniu.

W związku z tym brytyjskie linie White Star rozpoczęły przygotowania do budowy superliniowca Oceanic, który miał wypełnić pustkę po utraconym podczas I wojny światowej HMHS Britannic. Obawiając się utraty pozycji na rynku, zarząd linii Cunard postanowił zamówić nowy transatlantyk, który przyćmiłyby inne statki zwłaszcza pod względem prędkości, która była często ważniejsza niż nawet luksus na pokładzie.

Prace zlecono doświadczonej stoczni John Brown and Company Clydebank w Szkocji. Pierwszy statek otrzymał symbol stoczniowy „Hull Number 534”. Oficjalnie zamówienie złożono 3 kwietnia 1929 roku, a stępkę pod statek położono 1 grudnia 1930 roku. Niestety przed położeniem stępki wybuchł Wielki Kryzys, który znacząco pogorszył i tak trudną sytuację finansową przewoźnika.

Prace nad jednostką przerwano w grudniu 1931 roku, a szefowie Cunarda rozpoczęli rozmowy z brytyjskim rządem w sprawie wsparcia finansowego. Po długich negocjacjach Cunard otrzymał propozycję, której nie do końca się spodziewał. Firma miała połączyć się z swoim dotychczasowym rywalem, liniami White Star. Po fuzji nowa firma miała otrzymać pieniądze na dokończenie budowy superliniowców.

Nie mając wyjścia obie firmy zgodziły się na warunki stawiane przez rząd, ponieważ obie potrzebowały pieniędzy aby dalej funkcjonować. Równocześnie przerwano prace nad superliniowcem Oceanic zamówionym przez White Star, ponieważ nowa firma nie potrzebowała aż tylu statków. Jego miejsce zajęły mniejsze, ale dalej nowoczesne liniowce MV Britannic i MV Georgic. Oficjalne połączenie linii miało miejsce 10 maja 1934 roku.

Queen Mary

Prace nad liniowcem oznaczonym początkowo jako „Hull Number 534” wznowiono już według potrzeb i wytycznych nowych linii Cunard White Star. W trakcie budowy dawni rywale musieli wybrać wspólną nazwę dla swojego statku. Ostatecznie wybór padł na Queen Mary. Wodowanie liniowca odbyło się 26 września 1934 roku w obecności żony króla Jerzego V, Marii. Prace wykończeniowe na statku trwały aż do 27 maja 1936 roku. Całość prac kosztowała 3,5 mln funtów (współcześnie około 253 mln funtów).

Fundusze pozyskane od brytyjskiego rządu pozwoliły nie tylko na sfinansowanie prac nad liniowcem, ale również na zamówienie drugiej jednostki, dzięki której miało być uruchomione regularne, tygodniowe połączenie między Wielką Brytanią a Nowym Jorkiem.

Queen Mary jak przystało na nowoczesny liniowiec tamtych lat, była znacznie większa od słynnych poprzedników, takich jak np. RMS Titanic. Statek miał tonaż 81 960 BRT, 310 m długości i zabierał na pokład około 2140 pasażerów oraz 1100 członków załogi. Napęd stanowiły 4 turbiny parowe Parsonsa o mocy 200 000 KM. Pozwalały one na rozpędzenie liniowca do zawrotnej prędkości 32,8 węzła (uzyskanej podczas prób. Standardowo jednak statek pływał z maksymalną prędkością 28,5 węzła.

Nazwa upamiętniająca największą królową

Według legendy, początkowo liniowiec miał otrzymać nazwę Victoria, jednakże doszło do nieporozumienia między przedstawicielem Cunarda a Królem Jerzym V. Na pytanie, czy statek może otrzymać nazwę ku pamięci Największej Brytyjskiej Królowej (w ich ocenie Królowej Wiktorii), Jerzy V odpowiedział, że jego żona Maria będzie zaszczycona. Nie chcąc się kłócić z królem, zdecydowano się więc na nazwę Queen Mary.

Oficjalnie historia ta nigdy nie została potwierdzona, jednakże Felix Morley, amerykański dziennikarz, który znalazł się na pokładzie statku w jego dziewiczym rejsie podobno otrzymał potwierdzenie tych relacji od Sir Perciego Batesa, członka zarządu Cunarda. Miał on jednak zachować tę historię w sekrecie aż do śmierci.

Na pokładzie liniowca znalazły się liczne sale balowe, restauracje, kino oraz baseny. Za projekt wnętrz odpowiadali Edward Wadsworth i A. Duncan Carse. Mimo wielkich starań, efekt ich prac spotkał się z krytyką, ponieważ ustępował pod względem nowoczesności wnętrzom największego rywala Brytyjczyków – francuskiego liniowca Normandie.

Mimo to statek cieszył się sporą popularnością, głównie ze względu na znaczny skok jakości w porównaniu z poprzednimi brytyjskimi liniowcami. W swój pierwszy rejs Queen Mary wyruszyła 27 maja 1936 roku, a w sierpniu (26-30 sierpnia) statek zdobył Błękitną Wstęgę za pokonanie Atlantyku w czasie 3 dni, 23 godzin i 57 minut (o 3 i pół godziny krócej niż Normandie).

W kolejnych latach transatlantyk odbył wiele udanych rejsów. Niestety w 1937 roku Queen Mary utraciła Błękitną Wstęgę na rzecz Normandie, ale odzyskała ją w sierpniu 1938 roku poprawiając swój wcześniejszy rekord o 3 godziny. Ustanowiony wówczas rekord utrzymała aż do 1952 roku, kiedy to wyprzedził ją amerykański liniowiec United States, który pokonał Atlantyk szybciej o około 10 godzin.

Udana kariera Queen Mary została przerwana w 1939 roku. Pod koniec sierpnia liniowiec płynął z Nowego Jorku do Southampton. Napięta sytuacja międzynarodowa sprawiła, że podjęto decyzję o cofnięciu statku do Nowego Jorku. Podczas rejsu eskortę zapewniał krążownik liniowy HMS Hood. Do USA statek dopłynął 1 września. Obawiając się utraty cennego statku, podjęto decyzję o jego przechowaniu w neutralnym, amerykańskim porcie. W marcu 1940 roku w Nowym Jorku obok siebie stanęły 3 najważniejsze ówczesne transatlantyki – Normandie, Queen Mary i Queen Elizabeth.

Rosnące potrzeby wojska w zakresie transportu żołnierzy sprawiły, że podjęto decyzję o przekształceniu szybkich liniowców w transportowce wojska. Queen Mary wysłano do Sydney, gdzie poddano ją przebudowie. Po usunięciu całego luksusowego wyposażenia statek, który mógł zabrać wcześniej na pokład nieco ponad 2000 pasażerów teraz mógł pomieścić ponad 15 000 żołnierzy (sic!). Dodatkowo dzięki znakomitym silnikom, Queen Mary mogła pływać bez eskorty (a wręcz często musiała, bo konwoje i okręty wojenne były od niej wolniejsze) bez obawy o zatopienie przez okręt podwodny. Kadłub i nadbudówki przemalowano na szaro, aby utrudnić wykrycie i rozpoznanie statku.

2 października 1942 roku liniowiec doprowadził do olbrzymiej katastrofy. W trakcie manewrowania w formacji, statek staranował i dosłownie rozciął lekki krążownik HMS Curacoa. Zginęło 239 marynarzy. Mimo to Queen Mary nie odniosła poważniejszych uszkodzeń i kontynuowała rejs zgodnie z rozkazami zakazującymi zatrzymywania się nawet w celu ratowania życia.

W grudniu 1942 roku na pokładzie liniowca znalazło się 15 740 żołnierzy i 943 członków załogi, łącznie 16 683 osób – do tej pory nikt nie przebił tego rekordu. Przez kolejne lata Queen Mary dalej wykorzystywano jako transportowiec wojska. Duże rozmiary i wysoka prędkość sprawiały, że statek znakomicie spełniał się w tej roli.

Do służby cywilnej statek powrócił w 1946 roku po kilkuset udanych i bezpiecznych rejsach przez Atlantyk. Od września 1946 do lipca 1947 roku prowadzono na nim prace remontowe i przywracano dawny przedwojenny wygląd. W trakcie prac znacząco zmieniono konfigurację wnętrza statku oraz wyposażenie. Zainstalowano m.in. klimatyzację. W wyniku przebudowy na pokład mogło wejść 711 pasażerów I klasy, 707 klasy kabinowej (dawniej II klasy) oraz 577 klasy turystycznej (dawniej III klasy).

Początkowo w okresie powojennym Queen Mary wraz z Queen Elizabeth królowały na trasie Wielka Brytania – Nowy Jork. Mimo intensywnej wojennej eksploatacji zachowały dobre osiągi, a po remoncie dalej zachowały nowoczesny wystrój.

W 1952 roku Queen Mary utraciła Błękitną Wstęgę Atlantyku na rzecz amerykańskiego liniowca SS United States. Był to zwiastun zmian czekających „Królową Mórz”. Gdy w 1958 roku uruchomiono pierwsze regularne połączenie lotnicze przez Atlantyk, przyszłość liniowca stanęła pod znakiem zapytania. Liczba pasażerów zaczęła drastycznie spadać, do tego stopnia, że podczas niektórych rejsów na pokładzie było więcej załogi niż pasażerów.

Starając się zmniejszyć straty, w połowie lat 60. podjęto decyzję o wycofaniu Queen Mary. Jedną z większych przyczyn były również planowane prace nad nowym liniowcem Queen Elizabeth II, który miał zastąpić wysłużone, przedwojenne jednostki. Queen Mary odbyła swój ostatni rejs przez Atlantyk 27 września 1967 roku. Była to 1000 podróż przez ocean, a na swoim koncie statek miał wówczas 2 112 000 przewiezionych pasażerów i pokonanych 3 792 227 mil morskich (6 102 998 km).

Na pokładzie znajdowało się 1093 pasażerów i 806 członków załogi. Statek dopłynął do Long Beach w USA 9 grudnia 1967 roku. Wybór portu nie był przypadkowy, ponieważ liniowiec został zakupiony przez władze miasta z zamiarem przekształcenia go w hotel połączony z atrakcją turystyczną i muzeum Living Sea Museum Jackquesa Cousteau.

Aby dostosować statek do nowej roli poddano go trwającemu kilka lat remontowi. W trakcie prac usunięto większą cześć maszynowni za wyjątkiem jej rufowej części, wyremontowano kajuty oraz obciążono zbiorniki paliwa, aby skompensować zmianę środka ciężkości po usunięciu kotłów. Prace zakończono 8 maja 1971 roku udostępniając Queen Mary gościom i turystom.11 grudnia 1971 roku uruchomiono Museum of the Sea, jak nazwano muzeum stworzone przez Jackquesa Cousteau.

W latach 1974-1980 czterysta pokoi znajdujących się na pokładzie liniowca obsługiwanych było przez Hyatt Hotels. Nie był to jednak najlepszy okres dla statku, ponieważ przynosił olbrzymie straty. Powodem był podział wnętrza między kilka oddzielnych podmiotów, które obsługiwały tylko swoje części statku – właścicielem jednostki były władze miasta, które dodatkowo organizowały wycieczki, hotel, restauracje i muzeum obsługiwały natomiast trzy różne firmy.

Aby poprawić sytuację, zarządzanie statkiem zlecono Jackowi Wratherowi, lokalnemu milionerowi i przedsiębiorcy. Postanowił on dodatkowo zwiększyć atrakcyjność hotelu na pokładzie poprzez umieszczenie w pobliżu liniowca samolotu Hughes H-4 Hercules. W 1988 roku firma należąca do Wratheraq została kupiona przez Disneya, który przejął kontrolę również nad Queen Mary – chociaż co ciekawe, Disney nigdy oficjalnie nie reklamował statku jako swojej własności. W 1992 roku Disney podjął jednak decyzję o wycofaniu się z kontraktu na obsługę Queen Mary z powodu strat finansowych.

W tej sytuacji 30 września 1992 roku hotel został zamknięty. H-4 Hercules trafił wówczas do Evergreen Aviation & Space Museum w Oregonie. Sam statek pozostawał dostępny dla zwiedzających do 31 grudnia 1992 roku. 26 lutego 1993 roku statek ponownie udostępniono zwiedzającym, a 30 kwietnia ponownie oddano do użytku 125 pokoi hotelowych. W kolejnych latach zmieniała się struktura firm wynajmujących i obsługujących statek, ale jednostka była cały czas dostępna dla turystów i gości hotelowych. W 1998 roku obok dawnego liniowca umieszczono okręt podwodny B-427 typu Foxtrot, który udostępniono do zwiedzania. W 2015 roku jednostkę jednak zamknięto z powodu przecieków.

W kolejnych latach jednostkę poddawano bieżącej konserwacji, przez co jej stan ogólny uległ pogorszeniu i wymagał licznych remontów, zwłaszcza części podwodnej i maszynowni, która mogła zostać zalana z powodu przecieków. W maju 2020 roku Queen Mary została ponownie zamknięta, tym razem z powodu pandemii COVID-19. Z powodu problemów finansowych statek trafił ponownie pod opiekę władz miasta, które poddały go bieżącym pilnym naprawom. W 2022 roku obsługę statku przejęła nowa firma, która udostępniła jednostkę częściowo do zwiedzania 15 grudnia 2022 roku, a oficjalne 1 kwietnia 2023 roku udostępniono resztę jednostki. Okręt podwodny B-427 jest obecnie w bardzo złym stanie technicznym, a władze miasta starają się pozbyć jednostki, która bardziej przypomina już wrak.

Queen Elizabeth

Drugim liniowcem zamówionym przez nowo utworzone linie Cunard White Star Line była Queen Elizabeth. Jednostka powstawała według zupełnie innego projektu niż wcześniejszy statek i znacząco się od niego różniła. Początkowo podobnie jak w przypadku Queen Mary, nazwa liniowca ukryta była pod oznaczeniem Hull 552. Zamówienie na jednostkę złożono oficjalnie 6 października 1936 roku również w stoczni John Brown and Company.

Stępkę pod statek położono 4 grudnia 1936 roku, a wodowanie miało miejsce 27 września 1938 roku. Wówczas transatlantyk otrzymał nazwę Queen Elizabeth. Liniowiec miał tonaż 83 600 BRT i długość 314 m. Napęd stanowiły turbiny parowe Parsonsa o mocy 200 000 KM, zapewniające prędkość maksymalną 32 węzłów. Na pokładzie znalazło się miejsce dla 2283 pasażerów i ponad 1000 członków załogi.

Prace wykończeniowe przedłużały się i według wstępnych planów Queen Elizabeth miała wejść do służby po 1940 roku. Niestety wybuch wojny zastał częściowo wykończony statek w doku. Jednostka miała prawie całe wyposażenie, ale stocznia nie była w stanie ukończyć jednostki ze względu na przeniesienie ludzi i sprzętu do pracy nad okrętami wojennymi.

Dodatkowo stocznia musiała w krótkim czasie opróżnić nabrzeże wykończeniowe, które było potrzebne dla pancernika HMS Duke of York (zwodowanego 28 lutego 1940 roku). Tylko nabrzeże przy którym znajdowała się Queen Elizabeth mogło być wykorzystane do prac wykończeniowych na pancernikach typu King George V.

W tej sytuacji uznano, że liniowiec będący łatwym celem dla niemieckich nalotów musi zostać w jakiś sposób zabezpieczony. Obawiając się działań niemieckich szpiegów, sabotażu, lub próby zatopienia w porcie, podjęto decyzję o przygotowaniu operacji potajemnego wysłania statku do USA. Aby zmylić szpiegów, ogłoszono, że dalsze prace wykończeniowe zostaną przeprowadzone w Southampton. Zarząd stoczni zarezerwował nawet fikcyjnie pokoje dla swoich pracowników w hotelach w Southampton i wysłał do tamtejszej stoczni wyposażenie statku. Na pokład liniowca weszła natomiast minimalna załoga z statku RMS Aquitania, której powiedziano, że płynie w krótki rejs.

29 grudnia 1939 roku przeprowadzono testy silników, a następnie rozpoczęto przygotowania do wypłynięcia. Rejs zaplanowano na marzec 1940 roku. 3 marca rano Queen Elizabeth rozpoczęła rejs rzeką Clyde. Na wybrzeżu na jej pokład dostarczono zamkniętą kopertę z dalszymi rozkazami oraz załadowano paliwo i przeprowadzono ostatnie testy.

Według rozkazów, kapitan John Townley miał udać się bezpośrednio do Nowego Jorku bez zatrzymywania się po drodze. Zabroniono nawet odstawienia pilota portowego do Southampton. Dodatkowo zarządzono całkowitą ciszę radiową. Ryzykowna wyprawa zakończyła się szczęśliwie po trwającym 6 dni rejsie. Queen Elizabeth umieszczono przy nabrzeżu obok Queen Mary i Normandie.

Jednostkę zabezpieczono, aby nikt nie wszedł na jej pokład (w przeciwieństwie do Queen Mary była bardziej wartościowa z racji swojej dopracowanej konstrukcji i braku zużycia). Po kilku miesiącach spędzonych w amerykańskim porcie, podjęto decyzję, że Queen Elizabeth zostanie przerobiona na transportowiec wojska. Prace miały być przeprowadzone w Singapurze.

13 listopada 1940 roku liniowiec wyruszył w rejs, przerywany tankowaniami na Trynidadzie i w Cape Town. W ramach prac stoczniowych usunięto wyposażenie i luksusowy wystrój. Zainstalowano niewielkie uzbrojenie przeciwlotnicze oraz przemalowano statek na szaro.

Potężny napęd Queen Elizabeth sprawił, że podobnie jak Queen Mary, liniowiec pływał samotnie, bez eskorty. W trakcie II wojny światowej statek operował zarówno na Pacyfiku jak i na Atlantyku, przewożąc łącznie ponad 750 000 żołnierzy i pokonując dystans 500 000 mil morskich (800 000 km). Podczas swoich rejsów statek przewoził głównie australijskich i amerykańskich żołnierzy. Wojenna kariera liniowca była bardzo spokojna i nie obfitowała w żadne większe incydenty.

Po zakończeniu walk liniowiec wyremontowano i przywrócono do oryginalnej konfiguracji. Co ciekawe, Queen Elizabeth wróciła do cywilnej służby przed Queen Mary. Dopiero po wojnie i finalnym wykończeniu statek poddano oficjalnym i pełnym próbom morskim. 16 października 1946 roku statek wszedł do cywilnej eksploatacji.

Powojenna kariera liniowca nie była jednak zbyt udana. Polityka linii Cunard zabraniała rywalizacji między statkami, w związku z czym Queen Elizabeth pozostawała w cieniu starszej Queen Mary. Mimo to podobnie jak starsza siostra, początkowo cieszyła się sporym powodzeniem, tylko po to, aby w latach 50. stracić na znaczeniu w związku z mieniającą się sytuacją na świecie.

W latach 50. transatlantyk przeszedł kilka przebudów, w ramach których dodano klimatyzację, a w 1955 roku dodano stabilizatory burtowe, które miały zapobiegać przechyłom podczas rejsów  przez Atlantyk. Dodano również zewnętrzny basen z myślą o rejsach wycieczkowych w cieplejszych rejonach świata. Było to elementem przygotowań do oddelegowania liniowca do służby jako wycieczkowiec.

Pomysł wykorzystania Queen Elizabeth jako wycieczkowca nie był do końca przemyślany, ponieważ statek miał zbyt duże zanurzenie, aby wpływać do wielu karaibskich portów, a jego szerokość uniemożliwiała korzystanie z Kanału Panamskiego. Kolejnym problemem było duże zużycie paliwa, nieodpowiednie dla statku, który miał wykonywać krótkie rejsy między portami.

W tej sytuacji, mimo planów eksploatowania liniowca przynajmniej do połowy lat 70. w 1967 roku Queen Mary wycofano z eksploatacji. Ostatni rejs przez Atlantyk miał miejsce 5 listopada 1968 roku. Następcą transatlantyku została Queen Elizabeth 2.

Pod koniec 1968 roku statek sprzedano firmie Elizabeth Corporation, która miała zamiar wykorzystać go jako atrakcję turystyczną, podobnie jak miało to miejsce w przypadku Queen Mary. 8 grudnia 1968 roku jednostka wpłynęła do Port Everglades na Florydzie, gdzie po krótkim dostosowaniu, w lutym 1969 roku udostępniono ją do zwiedzania i rozpoczęto przygotowania do przebudowy na hotel z restauracjami i muzeum.

W sierpniu 1970 roku podjęto decyzję o zamknięciu statku jako atrakcji turystycznej z powodu strat finansowych oraz problemów z lokalnymi przepisami przeciwpożarowymi, według których statek był niebezpieczny. W tej sytuacji jednostkę ponownie wystawiono na sprzedaż. Nowym właścicielem został Tung Chao Yung z Hong Kongu.

Nowy właściciel zamierzał wykorzystać dawny transatlantyk jako pływający uniwersytet. Jednostka otrzymała w związku z tym nową nazwę – Seawise University. 10 lutego 1971 roku statek wyruszył w rejs do Hong Kongu. Okazał się on dosyć problematyczny, ponieważ po kilku latach stania w porcie maszynownia jednostki była w bardzo złym stanie technicznym.

Kilkutygodniowy rejs przedłużył się i zakończył dopiero w lipcu 1971 roku. Koszt przebudowy na uniwersytet wyniósł ponad 5 mln funtów i miał się zakończyć pod koniec stycznia 1972 roku. Niestety 9 stycznia na pokładzie wybuchł pożaru. Śledztwo wykazało, że źródłem pożaru było podpalenie. Prawdopodobnie chodziło o wyłudzenie odszkodowania, ponieważ statek został kupiony za kwotę 3,5 mln dolarów, a ubezpieczenie opiewało na kwotę 8 mln dolarów.

Ze względu na prowadzone na statku prace, system przeciwpożarowy nie był uruchomiony, a szczątkowa załoga nie była w stanie poradzić sobie z ogniem. Jednostki, które przybyły na pomoc musiały dosłownie zalewać statek wodą, co doprowadziło do zalania dolnych pokładów i przewrócenia się jednostki, która zatonęła w wodach Victoria Harbor. Oględziny wykazały, że statku nie da się naprawić ani podnieść z dna.

Wystający z wody wrak statku był dużym zagrożeniem dla lokalnej żeglugi, dlatego bardzo szybko podjęto decyzję o zezłomowaniu wraku. Prace przeprowadzono na przełomie 1974 i 1975 roku. Część wraku (prawdopodobnie około 40-50%), która nie zagrażała żegludze została pozostawiona na dnie. Dopiero w latach 90. elementy te usunięto podczas usypywania sztucznych wysp.

Jako ciekawostkę warto dodać, że wrak Queen Elizabeth wykorzystano w 1974 roku jako plan filmowy. W filmie Człowiek ze złotym pistoletem o agencie 007 na wraku umieszczono siedzibę MI6. Był to ostatni istotny etap w historii liniowca.

Queen Mary w przeciwieństwie do swojej starszej siostry nie miała tak udanej i długiej kariery. Wybuch II wojny światowej przerwał prace nad statkiem, a powojenne realia były niekorzystne dla dużych transatlantyków.

Koniec pewnej epoki

Wraz z wycofaniem liniowców Queen Mary i Queen Elizabeth skończyła się pewna epoka w dziejach transportu morskiego. Mimo wejścia do służby w 1967 roku następcy obu liniowców – Queen Elizabeth 2, rejsy transatlantyckie nie odzyskały popularności.

Istotną wadą oby statków był ich wiek a co za tym idzie wysokie koszty eksploatacji i specyfika konstrukcji uniemożliwiające konwersję na wycieczkowce. Wszystkie późniejsze transatlantyki budowano już z myślą o ewentualnym wykorzystaniu w rejsach turystycznych po ciepłych wodach Karaibów albo Morzu Śródziemnym w okresie mniejszego ruchu na Atlantyku.

Queen Mary i Queen Elizabeth nie były tak znane jak ich poprzednicy (Titanic, Mauretania albo Lusitania). Mimo to zapisały się w historii jako jedne z najszybszych transatlantyków. Queen Mary niestety utraciła Błękitną Wstęgę na rzecz amerykańskiego liniowca United States, a Queen Elizabeth nigdy nie próbowała jej zdobyć, ale mimo to pozostały legendą.

Obecnie grono królowych mórz (British Queens – statki pływające pod brytyjską banderą, których nazwy zaczynają się od Queen) liczy kilka statków, z których najważniejszymi są RMS Queen Mary 2, MS Queen Victoria, MS Queen Elizabeth (wszystkie trzy są jednak bardziej wycieczkowcami niż liniowcami) i wycofana z eksploatacji Queen Elizabeth 2, która działa jako pływający hotel w Dubaju.

Żaden z tych statków nigdy jednak nie zapisze się w historii jak dwie pierwsze królowe.